قاموس مداوا با غذاوگیاه
اثر دکتر احمد قدامه
انتشارات النفائس بیروت،
ترجمه دکتر محمد حسین ورپشتی
188) فاصولیا=لوبیا سبزL,haricot (The haricate)
گیاهی زراعی از تیره قرنیات فراشیه یا Papilionaces اسم علمی وphaseolus در کتاب ادریسی (نویسنده معروف عرب) با لفظ فازول آمده ،اعراب آن را شبیه لوبیا می شناختند و زراعت می‌کردند
در سوریه و فلسطین و مصر به اسم فاصولیا و در لبنان به نام لوبتیه شناخته شده از قدیم سرخپوستان آمریکای شمالی و جنوبی آنرا می شناختند و مصرف می‌کردند اما در اروپا معروف نبود در لغت مکزیکی به نام آوا کلوکل خوانده می شود.
نوعی از آن به نام Flageolete مستطیلی و رنگ سبز است. تاریخ آن در فرانسه خنده دار است. چون نگهبانان لشکر که فاصولیا خورده بودند، نمی توانستند به خاطر غلبه خوابی که بر آنها شده بود، خود را نگه دارند و دچار نفخ و خواب‌های آشفته شده بودند و یکی ازمورخین معاصر گفته:« اگر فصولیا همان قیمت غذایی زیاد را داشت، لازم نبود آن را به افراد مرفه مثل نگهبانان بدهند بلکه باید به کشاورزان میدادند.»
و نویسنده دیگر در قرن ۱۷ گفته:« با اعتراف به مزایای غذایی فاصولیا، باید توصیه کرد که طلاب و حاضرین از آن دوری کنند چون هضم سخت دارد و تولید باد میکند.»
روایت شده ناپلئون آن را دوست داشت اما آقای( بریات سافاران) از آن دوری می کرد به خاطر چاقی که داشت. در این امر فصولیا مغذی خوبی است.
خاصیت آن ایجاد یبوست در زمان های قدیم آن یکی از پایه‌های اساسی تغذیه سربازان مدارس شبانه روزی بوده»
ارزش غذایی لوبیا سبز:
لازم است بین لوبیا سبز و خشک به نسبت عناصر موجود در آن فرق گذاشته شود
- در لوبیا سبز که حاوی ویتامین آ و بی و سی و اینوزیت در برگ ها و املاح معدنی و فسفر و کلسیم و کلروفیل یا سبزینه و آب ذغال وعناصر حیاتی مثل مس و نیکل و کبالت و 89% آب و چربی 12%و خاکستر مواد قندی 7%است
فواید لوبیا سبز: دکتر برسموریه آثار اینوزیت موجود در آن را بر قلب بررسی کرده و منافع آن را پیدا کرده و دکتر لکرک جهت نشاط قلب و تقویت آن به صورت چهار بار در روز از جوشانده لوبیا سبز در سرمه به کار برده است.
از سالیان پیش از جوشانده لوبیا سبز در توقف کاهش لکوسیتها به کار برده اند. توصیه شده که آن غذای خوب است اما چاق کننده نیست و افراد با بیماری قلبی، فشارخون، سوء هضم نیز می توانند از آن مصرف کنند چون پروتئین آن جانشین پروتئین حیوانی است به شرط آنکه گیاه تازه باشد.
آن آرامبخش اعصاب و مدر بول و پاک کننده خون و ضدعفونی کننده و مقوی کبد و پانکراس است. و جهت رشد کودکان و بهبودی در دوره نقاهت بیمار به سنگ کلیه و روماتیسم مفصلی و نقرس و دیابت و کمر ادرار و کمبود مواد حیاتی در بدن مفید است مقدار مصرف آن نصف لیوان در روز است.
فواید لوبیا خشک:
2) آن جدا مغذی است و از قند و ویتامین گیاهی که جانشین ویتامین حیوانی است غنی است و ۱۰۰ گرم آن بیش از ۳۰۰ کیلو کالری حرارت دارد در موارد زیر توصیه می شود:
- نیاز شدید به غذای مغذی
- نشاط آوری بدن
- سرحال کردن دستگاه عصبی
- خوردن آن با پوست از مواد تخمیری مفید غنی است نیکو است. و اگر با آن سبزی بپزند یا به آن سیر و جعفری و آویشن یا غیر اینها اضافه کنند زود هضم تر می شود.
- جهت ورزشکاران و افراد با کار سخت
در مورد زیر ممنوع است :
1)چاق ها2)کسانی که دل پیچه دارند3) زخم روده و بد هضم4) امراض کبدی5) حامله ها6) اطفال خرد که به خاطر سختی هضم است. پخته فوصولیا به صورت پماد آن جهت سوختگی و التهابات جلدی و لکه های پوستی مفید است آب پخته آن اگر لباس های پنبه ای رنگ شده را بشویند رنگ آنها را حفظ کنند.
56)ترمس=لوبیا گرگی Le lupin(the lupine)
گیاهی زراعی از تیره لگومینازه یا پاپیلو ماسه که دانۀ آن خوردنی است. گفته شده کلمه ترمس از یونانی گرفته شده به گفتار قبطی . عبری و خوب و عربی و فارسی رفته است.
دانه لوبیا گرگی در اراضی با خاک رمل کاشته میشود. زمانی که گیاه آن بزرگ می شود و خشک شد با عصا می توان به آن زد و دانه‌های آن را اجرا کرد. روش پخت آن: 1) سه ساعت در آب بجوشد، بعد از آب در آورید و در آبسرد ریزید، در سه روز با تغییر آب و گاهی در آب غرق میکنند و بعد در آب نمک میریزند و آب آن را می ریزند و جهت فروش عرضه می کنند.
در طب قدیم:
لوبیا گرگی از عهد قدیم در مصر تا امروز مصرف زیاد دارد، آن را مثل تخم کدو و تخم خربزه زیاد میخورند مثل صابون جهت شستن دست ها نیز کاربرد دارد. در طب قدیم لوبیا گرگی بیشتر دارو بوده تا غذا، آن جلادهنده و محل کشتن کرم شکم و اگر با عسل لیسیده شود یا با سرکه بنوشند و آبی که از پختن آن به دست می‌آید, جهت کشتن کرم و اگر از خارج بمالند, جهت کک و مک و زخم های بدخیم وبر قراری قاعدگی و آرد آن بر پوست بمالند, جهت کلف و برص و بثورات و جرب نافع است و با آرد جو جهت درد زخم ها و ضماد با آن در سیاتیک و خارج کردن اخلاط لزجه و با عسل از بین بردن تنگی نفس و سرفه و دفع کرم و نافع در تب روده مفید است اما آن بد هضم و باعث بلغم غلیظ میشود.
در طب جدید: لوبیا گرگی غنی از پروتئین و ارزش غذایی بالا مثل نخود دارد و ثابت شده که پخته دانه آن مدر بول است و باعث هضم غذا های سنگین و دفع کرم می شود.
آن محتوی مادۀ لستین و کلسیم و فسفر است و جهت تقویت اعصاب و قلب مفید است از آن روغن می گیرند که با کربن و خاکستر سوخته در بثورات و اگزما اثر عجیب دارد.
253)لوبیا: Le dolic (The cow pea)
گیاهی زراعی سالیانه از تیره لوبیا که شامل لوبیا، لوبیا گرگی، باقلا و غیره است انواع زیاد دارد در شام و عراق و مصر به نام لوبیا و در لبنان به نام لوبیا مسلات گویند، گرچه اسم لوبیا به جنس فاصولیا اطلاق میشود. اسم لوبیا نام سریانی است که در عربی وارد شده و شاید موطن اصلی آن در میانه آفریقا باشد اما بعد در شرق آسیا زراعت شد و حدود ۲۰۰۰ سال پیش شناخته و در قرن ۱۷ میلادی به آمریکا برده شد. امروز آن محصول اصلی در آمریکا و هند و چین است .
در طب قدیم: آن به عنوان چاق کننده، مدربول و حیض، نرم کننده طبع، نافع در درد پشت و کلیه تهییج جنسی با زنجبیل است. گرچه آن زیاد نفخ و باد روده و بلغم میکند.ولی ضرر آن را با خوردن زیره وصعتر و فلفل و عسل و زیتون و خردل و میخک می‌توان رفع کرد. بهترین آن نوع تازه با گردو و روغن زیتون است.
در طب جدید:
خواص آن را شبیه لوبیای گرگی و سبز دانسته‌اند اما بعضی مواد موجود در لوبیا سبز بیشتر و در این لوبیا معمولی کمتر است. ارزش غذایی آن ۳۵ واحد حرارتی در صد گرم آن است و آن حاوی ۸۶ درصد آب 6/7 درصد نشاسته و 4/2 درصد پروتئین 5/1% الیاف و 2/. درصد چربی و 2/2% خاکستر است ارزش غذایی آن کمتر از لوبیای گرگی و لوبیا سبز است.