قاموس مداوا با غذاوگیاه
اثر دکتر احمد قدامه
انتشارات النفائس بیروت،
ترجمه دکتر محمد حسین ورپشتی
4)اجاص=گیلاس یا آلو l,prunier=(the plum tree)
درخت آن از تیره گل سرخ که در مصر به نام برقوق و در زبان عوام قدیم اجاص آمده و در اشعار عرب هم آمده، اما در کتب جدید نام اجاص به کمثری یا گلابی اطلاق شده و این لغت اشتباه از شام آمده که از قدیم این نام را ذکر می کردند و به آن خوخ و کمثری هم میگفتند.
انواع: انواع زیاد دارد:
از جمله: 1)برقوق اکرزی که در شام به نام قراصیا گویند که شبیه گیلاس نیست و انواع سپید و سبز و سیاه دارد.
2) اجاص یا آلو اصلی
3)نوع صیفی به نام جائرک در شام که اسم ترکی است به نام جان اریکی و معنای آن برقوق الروح است.
4) نوعی که در شام و کوههای لبنان به نام خوخ الدب گویند.
در دنیا معروف ترین آنها 1)آلو الاوربی p.domestique 2) ژاپنی p.salicina (که انواع طلایی، البیوتی، الکیماس و سانتاروزا) 3) سیرا cera (که انواع الماریانا و المیروبلان)
تاریخچه : موطن اصلی آلودر فارس است که به سوریه برده شده و در جنگ صلیبیون به اروپا برده شد و آن چیزی بود که جنگجویان در جنگ صلیبی ۱۱۴۸ میلادی به دست آوردند و بردند. اولین سرزمینی که وارد شد فرانسه بود و نقل میکنند که نزدیکان پادشاه فرانسوا اول به او از آلوی خشک شده هدیه دادند. بعد خانم دی سیفینه و دخترش خانم دمی گرینان از جمله پرورش‌دهندگان آلو بودند. چون که همسران آنها آن را دوست داشتند و در بازار پاریس آن را به نام آلوی دمشق می‌فروختند. اعراب از قدیم آن را می‌شناختند و در بعضی از اشعار آنها آمده از جمله این شعر:
کانما اجاص فی صبغه- مستوق فی اللون صبغ المهج
لم یخط فی لون و فی منظره- مستحسن الوصف و عرف ارج
قطائع العنبر ملمومه- او خرزات خرطت من سبج
در طب قدیم از آلو وصف شده که نوع شیرین آن با سرد کردن و مرطوب کردن معده باعث شلی معده می شود. باعث دفع صفرا و نوع ترش آن مسکن التهاب قلب و آب آن مدر قاعدگی و مضمضه به آب برگ آن در التهاب لثه و لوزه مفید است و سرمه با صمغ آن مقوی چشم و صمغ آن گوشت آورنده زخم و مسهل و دافع سنگ مثانه و با سرکه از بین برنده پوسته پوسته بدن می شود و بهتر است قبل از غذا بخورند.
و چه بسا که الو از ویتامینها بخصوص B2 و شکر غنی است و مقوی جسم به خصوص اعصاب است. اگر چه این گیاه مقوی و نشاط آور است اما پوست آن باعث هیجان روده میشود و اگر زیاد خورده شود باعث اسهال به خصوص در اطفال میشود اما خشک آن فقط تلیین معده می دهد. و چون از قند غنی است برای اطفال و ورزشکاران و کسانی که از مرض برخاسته اند(ناقهین) و کم خونی و نقرس و روماتیسم و کبد و کیسه صفرا و روزه داران مفید است.
بهتر است خشک شده آن بعد از آب کشیدن مصرف شود یا آب عصیر آن قبل از غذا به صورت ناشتا سه بار در روز مصرف شود. البته این میوه در دیابتی ها، اسهال و استفراغ و کسانی که چاق و فربه هستند ممنوع است.
68)الجائرک=آلو سبز L,prume (The plum domestica)
آن یک نوع از انواع زیاد آلو است در شام به نام جائرک که کلمه ترکی است به نام جان اریکی یعنی آلوی روح و در قاموس آمده: در شام به نام جائرک با اسم علمی Prune-damestica varitulica که شبیه آلو است از نظر صفات و منافع آن را به صورت تازه و سبز میخورند یا با شکر می پزند به صورت مربا.