قاموسنامه – نخود و نخاع

قاموس مداوا با غذاوگیاه

  اثر دکتر احمد قدامه

انتشارات النفائس بیروت،

 ترجمه دکتر محمد حسین ورپشتی

32) البزلیا=نخود فرنگی Les petites( the common  pea)

در کتاب عربی به نام بسلی شناخته و گفته اند که آن لغت مصری است و یا لاتینی piselli گرفته شده در شام به نام البزالیاءگفته می‌شود و آن زارعی است. اصل آن از شرق است و در زمان تولد حضرت مسیح(ع) کشت می‌شده و نظر رومی ها و یونانی ها معروف بوده.

چون از زمان قدیم به اروپا برده شد، در آثار باستانی شناسی دانه های آن در ساختمان های دورۀ برونزی و اطراف دریاچه در فرانسه کشف شده. در قرون وسطا زمانی که سیب زمینی وجود داشته، نخود تنها خوراکی سبز بود که زیاد خورده میشود. در بازارهای پاریس در قرن ۱۸ با صدای بلند به نام نخود داغ پوست کنده، نخود با روغن زیتون و آماده پخت و یا پخته فروش می‌رفت.

بین نخود تازه و خشک شده فرق است .در نوع تازه آن یا نخود سبز از نظر غذایی فقیر است اما ویتامین و قند زیاد دارد هضم آن آسان است اگر زود چیده شود.

نوع خشک ان از نظر غذایی غنی و حاوی ۳۰ درصد پروتئین و ۶۰ درصد قند است. ۱۰۰ گرم نوع تازه سبز ۵۰ کیلو کالری و نوع خشک آن ۳۰۰ کیلو کالری می دهد و در زمستان خود حرارت خوبی جهت مقابله با سرما ایجاد می‌کند.

آثار آن در طب: مصرف نخود در علاج حجم کم خونی باعث نتایج خوبی شد و تجارب زیادی در کشف خواص و فواید دیگر آن انجام شد. نخود سبز برای هر فردی به شرط تازگی آن خوب است و پوست سبز آن نرم و درخشنده  و دانه های آن در دهان آب می شوند. بنابراین برای هر معده خوب است و در دیابتی ها هم اشکالی ندارد.

در زخم معده اضطراب هاضمه نیز جلوگیری از یبوست در افراد چاق میکند.

علمای آمریکای گفته اند که در نخود ماده شیمیایی نسبت ۱۵ درصد است که در زنان نازا و عقیم سلول های پیر را میکشد یا کسانی که ضعف جنسی دارند و گفته اند که زنان کم از آن مصرف کنند.

 

92) نخود= الحمص L, poischich(The chick peau)

گیاه زراعی از تیره پاپیلوناسه که حاوی سیصد نوع گیاه است. مصری ها و عبری ها و یونانی ها آنرا می شناختند و می کاشتند. اما وطن اصلی آن جنوب اروپا بوده و حوزه مدیترانه اما بعد غذای اصلی مردم امریکای مرکزی، آسیا و آفریقا و هند شد.

در طب قدیم : اعراب از قدیم آنرا می شناختند و پزشکان آنها می گفتند: پخته آن جهت سردرد سردی مزاج، صاف کردن صوت، حل کردن ورم های حلق و کاهش سرفه در درد سینه و حل کردن سدد و بهبود سخت آمدن ادرار و بهبود شهوت جنسی مفید است.

آب پز آن کمی با عسل بنوشند، شهوت را باز می گرداند، بعد از میان رفتن و اگر نخود را در سرکه نهند و صبح ناشتا بخورند و در طول روز  بعد از آن هیچ نخورند باعث از بین رفتن کرم شکم می شود.

آب آن از بین برنده درد سینه و پشت و زخم ریه است نخود سیاه دفع سنگ کلیه و مدر فضولات بدن و سقط کننده جنین است و کوبیده آنرا به صورت مالند کک و مک و لکه های سیاه را ببرد و مالیدن روغن آن مسکن درد دندان و امراض لثه است.

ابن سینا فرمود: « آن جهت سایر ورم ها و از جمله غدد نافع و کوبیده آن جهت زخم های بدخیم و حکه نافع است و در سردرد و ورم زیر گوش نافع و پخته آن در یرقان و آب آوردن شکم و باز کردن سدد کبدی (که خوردن آن اول غذا باشد نه آخر آن) نافع است. پخته نوع سیاه آن دافع سنگ مثانه و کلیه با روغن بادام و ترب و کرفس و همۀ این داروها دافع جنین و خیسانده آن اگر صبح ناشتا خورده شود باعث نشاط قوۀ جنسی و همۀ انواع آن ملین شکم» و این سخن را رازی و انطاکی و جالینوس و ابن عمران هم تایید کرده اند.

در طب جدید:

نخود حاوی 4/14% وزن آن آب و 5/9% روغن و 24% پروتئین و 2% خاکستر و 40-5 % سلولز و صد گرم آن حاوی 9/2 میلی گرم فسفر و 5 میلی کلر و 930 میلی پتاسیم و 60 میلی کلسیم و 5/5 میلی آهن و ارزش کالری آن 330 کیلو کالری (ارزش غذایی بالا) این گیاه مغذی عالی و مدر بول و دافع سنگ و چاق کننده و نشاط آور اعصاب است گرچه در خوردن آن افراط نشود بخصوص در کسانی که معده و روده ضعیف دارند.

نخود سبز زود هضم تر و حاوی ویتامین و قند است اما باعث ضعف مخاط روده می شود. از نخود سبز مانده و زرد شده باید دوری کرد. القضامه ( یا غذایی که با دندان گاز بزنند) که از نخود می سازند غذایی آن کم و باید از آن هم کم خوردو نخود سبز حاوی 18% پروتئین، 5% چربی، 61% مواد نشاسته و ارزش کالری آن 361 کیلو کالری انرژی است.

278)النخاع:

نام رگی سفید در داخل گردن که در مهره های پشتی تا دنبالچه امتداد دارد و عامه به آن مغز نخاع یا پاک کننده استخوان یعنی مغز استخوان اما دماغ همان مغز سر است که در موضوع غذا به آن پرداختیم. اما نخاع که حقیقت اسم آن دماغ است و ما در بخش لحم به آن پرداختیم به آن جا مراجعه کنید.