اخلاق الطبیب- لاکهانه فی الطب:
باید دور باشی که با افراد دروغ پرداز و حیله گر در نزد بیماری از مخلوط شوی، چون آنها تو را مجبور می کنند که اجسامی به کار ببری که در صنعت طب نیست بلکه ساحران با آن معتادند و به کار میبرند مثل اینکه با حس نبض بدون شناخت آنچه که قبلا خورده یا بول او چگونه است یا اطلاعات دیگر از بیمار بگیری، تمام کائنات بیماری وی را بدانی و این از بزرگترین دروغ ها است و در طب باطل است و این دروغگویان که خدای تعالی آنها را به خواری کشاند در ترویج حیله های خود در عامه انواع سخن ها زیاد و لطیف و حیله های زیاد به کار میبرند و ما این امور را در مقالۀ خود در این مورد در کتب دیگر شرح داده ایم.
چه بسا در حیله گری با قرار دادن ادرار در شیشه به جای آب انجیر یا جوشانده کشمش و دادن به مردم باعث غضب حیله شده میشود و حتی از آن بخورند و یا چه بسا در دفع خلط معده در شیشه ادرار گوسفند می کنند جهت عوام و میگویند این جهت زیاد کردن علوفه نیاز است و گاهی اهل عقل و تمیز نیز فریب خورده آن را تصدیق کنند.
و به تحقیق این امور را من دیده ام و در آن مقالۀ مذکور گفته ام و بیان کرده ام که چه حیله هایی به کار میبرند و من این حیله ها را چند بار دفع کرده ام و چون می دیدند که بر آنها در این مسئله ناظرم که با بیمار چه می کنند و در خوردن آن چه از مریض به او میرسد و از دلایل و علامات خواب و بیداری و کیفیت درد آنها که در صورت آنها هویدا است بر علیه نظر من، نگاه می کنند و از من اعراض می کنند و یکی از آنها که برایم مطلب روشن بود، روشن و آشکار با گفته اش گفت: « تو که نزد مایی برخلاف نظر مایی، چون در نفوس ما، تو وقتی نظر میدهی به چیزی و نبض ما را جستجو می کنی امکان دارد که تو به همه کارهایی که در ایام بیماری ما می کردیم، مارا خبردهی (رسوا سازی) و دردهایی که در کنه و مخفیگاه بدنمان است برای من پیدا کنی»
و کلام من (رازی) در آنها اثر نکرد چون کار آنها از حیله گران و خرقه دروغ پردازان است و اگر کسی ماهر باشد و از بعضی بیماری ها با خبر باشد امکان ندارد که از آنچه وی در روز انجام داده یا در خفا خورده بداند، و اگر این در صنعت طب باشد در آنچه کتب حکمای یونان در هند و غیره هست این مطلب وجود ندارد و از این حیله هایی که به کار میبرند این مطلب وجود ندارد و اینان حیل و صنعت خود را برای زنان و مردان کم عقل به کار میبرند تا آراء خود را به آنها به قبولانند.