قاموس مداوا با غذاوگیاه
اثر دکتر احمد قدامه
انتشارات النفائس بیروت،
ترجمه دکتر محمد حسین ورپشتی
90) حلزون L,escargat (The Snail)
جنسی از حیوانات بی مهره که در صدف خود زندگی می‌کند و انواع زیاد دارند مشهورترین آنها 1) حلزون الاشهب 2) حلزون الکرم که اروپاییان از آن زیاد می خورند و بعضی از آنها از قدیم شناخته شده به عنوان غذا مصرف می‌کردند.
مادۀ مغذی که از حیوان زیر صدف می گیرند مثل سفیده تخم مرغ مغذی است و بعد از کشف آتش مصرف آن زیاد شد. مردم آن را در آتش می پزند و با ادویه‌جات دیگر میخورند تا بعدا در مراکز ریگزار به عنوان غذا مصرف شود.
در اروپا جهت آن مزارعی است که آن را پرورش می دهند و در بازارچه ها می فروشند و یا به سرزمین های دیگر می برند.
ارزش غذایی آن: گوشت آن سخت هضم است اما با املاح معدنی غنی است مثل کلسیم منیزیم و مس و و یتامین سی اما ارزش غذایی آن زیاد است و در صد گرم آن ۶۰ کیلو کالری حرارت دارد و با این مقدار از سیر و روغن و کره و جعفری و گردو در پخت نان اضافه می‌کند اشخاص سالم که می توانند حلزون را بخورند بدون پرخوری ولی اطفال و پیرها و کسانی که از بیماریی برخاسته اند و بیماریی کبدی دارند واجب است از خوردن آن پرهیز کنند.
160) صلصال = خاک رس = L ,argile=(the clay)
خاک رس شامل سیلیگات آلومینیوم مخلوط با اکسید آهن و اکسید منگنز و غیره است و اگر در خاک زیاد شد باعث سختی آن میشود.
گفته اند که فراعنه مصر آن را در حنوط مرده ها مصرف می‌کردند. در لغت آن خاک گرم مخلوط با شن است که با آفتاب خشک شده و به صورت گرد در آمده و اگر با آتش پخته شود به صورت سفال در می‌آید که به عربی فخار یا خزف گویند. خاک رس نه غذا و نه گیاه که در قاموس غذا وارد شود بلکه در طب بعنوان علاج زیاد از آن گفته اند.
تاریخ: انسان از قدیم از فواید آن در درمان اطلاع داشته. روایت شده که فراعنه آن را در حنوط مردگان به کار می برند و علما روم و یونان آن را صدر طب و تألیفات کتب خود قرار داده اند. در تورات به نام تراب و در قرآن بنام تراب و خاک رس یا صلصال آمده
در طب: علماء عرب از خاک مطالب زیادی در امراض و علل کثیره دیگر بیان داشته اند و در طی قرون وسطی آن دارویی گرانبها بود و در عصر نهضت بیداری اهمیت آن کم کم به فراموشی سپرده شد, گرچه توسط کاهن شهید کنیپ و فیلکیه و دکتر آمریکایی البنیل Albinel و شیر تر انگلیسی به میدان زندگی برگشت و در طی قرن بیستم به کمک پزشک آلمانی سیتامیف Stumpf در طی جنگ جهانی اول خاک رس مکان خود را در طب پیدا کرد.
مهمترین خواص خاک رس: 1) جهت زخم چرکین در مصرف خوراکی جهت زخم سینه و معده و روده و در مصرف موضعی در زخم چرکین پوستی 2) آن خاصیت مکیدن جذب بوهای بد که مواد طبی افزوده شده مثل روغن های طبی و مواد چربی مثل روغن های خوراکی را دارد. 3) آن باعث مکیدن سموم و به دست آوردن طبیعی شکم وقتی غذا یا مایع مسموم به حیوان را دارد و این خواسته در صنعت جهت ازاله رنگ و پیه های غذایی استفاده می شود 4) خاک رس به علت سیلیکات خود در بیماری ها مصرف می شود مثل سل ،گرفتگی شرائین و پیری 5) به علت آهن و منیزیم و کلسیم در حالات زیادی مثل کم خونی، سرطان، هذیان فکر و غیره مصرف دارد. در مصرف داخلی آن باید ملاحظات زیر را رعایت کرد: 1) لازم است بدانید خاک دارو نیست که هرچه بخواهید مصرف کنید, چون باعث زجر و خستگی هاضمه میشود بلکه باید تحت نظر پزشک کم مصرف شود 2) اگر فایده سریع از خاک به دست نیامد, لازم نیست که معالجه را قبل از اتمام دستور پزشک قطع کنید. 3) اگر شروع کردید, جز دستور پزشک یا ظهور عوارض نباید معالجه را قطع کرد 4) لازم است که در خوراکی اگر انسداد روده یا بی اشتهایی شدید یا فتقی باشد یا تحت درمان اشعه ایکس یا داروی ضدوبایی باشد نباید مصرف کرد.5) اجازه به مصرف خاک نداد اگر بیمار روغن زیتون یا پارافین از حداقل 20 روز قبل یا غذای پرچرب خورده باشد.6) اگر موقع مصرف 5 روز بی اشتهایی شد و بهبود نیافت, مصرف قطع شود7) باید خاک رس در ظرف شیشه ای یا کوزه ای با قاشق چوبی ریخت.
در مصرف خارجی باید توصیه های زیر را اجرا کرد :
1)مقدار خاک رس را در مکان درد نهاد بعد از 2 ساعت از خوردن بمدت طولانی نگه داشت و از سرما هم محافظت کرد. 2)خاک رس را 8-6 ساعت قبل از مشک در آورد و در آفتاب نهاد و آندم که سرد شد, در محل درد با حرارت بدن قرار دهند.
3) خاک را به یک تکه پارچه پشمی یا پنبه ای نازک پهن کرده, بعد روی محل نهند.
4) از محل گزش بعد از آنکه خاک رس خشک شد و از زخم های چرکی بعد از دو ساعت آن را بر می دارند و شاید تا ۴ ساعت هم می توان نگه داشت مگر خیلی سرد شود یا آب بر آن برسد.
5) اگر محل گزش پوست قرمز شد یا سوخته باشد با کمی روغن بادام شیرین یا زیتون آنرا چرب کنند
6)خاکی که مصرف می شود لازم است یک بار مصرف بیشتر باشد نه بیشتر.