آفتاب گردان

فارسي: آفتاب گردان

علمي:  Helianthus annus

انگليسي: Sun Flower

عربي: عبادالشمس، عين الشمس

گل آن داراي هتروزيد،‌آنتوسيانين، رزين و تانن و كوئرستين و اسيدسولانتيك، بتائين و كولين است. برگ و ساقه داراي17% آلبومينوئيد، مواد چرب و روغن، دانه آن داراي 57% لينوئين،33% اولئين، كمي پالمتين، استئارين و آراشيدين و لينوسرين است. آلبومين، كلسترين، گلبولين، اوستين،‌آرژنين و فيتين، ساكارز و بتائين و ليپاز و فنولاز و اسيدهليانتيك دارد.(73و8) در دانه ها اسيدآلي لسيتين، ماده زرد+ كلسترين و آلبومين است(61) در هر صد گرم تخم آن: 1)اسيد پالمتيك6% 2)استئاريك 5% 3)اولئيك اسيد21% 4)لينولئيك اسيد 66% 5)چربيها 1% و كنجاله تخم حاوي10% مواد ازته است(7)

گياهي است يكساله، داراي ساقه خشن، بلندي تا 2متر، برگهايي منفرد به شكل قلب، پوشيده از كرك، با كناره دندانه دار، روي نهنج آن 2 نوع گل يكي لوله اي، ديگري زبانه اي به رنگ زرد، محصور در انولوكري مركب از براكته هاي بزرگ، خشن، نوك تيز جاي دارد. كاپيتولهاي گل تدريجاً پس از ظاهر شدن كامل گلها خميدگي و به حالت افتاده درمي آيد.

ميوه آن فندقه، بزرگ، بيضوي، 2برجستگي تيره و مغز درون آن روغن دار و طعم مطبوع حاوي50% مواد چرب است(8و59و73و16)

آفتاب گردان از گياهان جمع كننده نيترات است و مي تواند منبع مسموميت شود.(59)

 از میوه 8-4 گرم روزي سه بار دم كرده(61) روغن آن بصورت موضعی مصرف می شود و نیز به صورت یک عضو غیرفعال در ترکیبات دارویی مصرف می شود(73)

طبق نظر حكماي جديد، اين گياه تخم آن مدر و نرم كننده سينه است. در چين گل آن را گرفته با گوش داخلي خوك پخته و صاف كرده براي رفع طنين يا صداي گوش بكار ميرود.

در روسیه از شاخه هاي سبز آن براي تبهاي مالاريا مقاوم به كينين مصرف مي كنند(7)

نيز براي رفع التهاب پرده و جنب، فراخي برونشها، نزله هاي برونشي، خروج اخلاط متعفن و له شده دانه آن در آب خميري درمي آورند كه جهت ملين و رفع باد سرخ پوست افراد بكار مي برند.

بعضي برگ آن را با توتون دود مي كنند. مصرف آن در اسب موجب شفاي موي حيوان، در مرغ افزايش تخم گذاري و روغن دوم آن در تهيه صابون و ورني فاسدنشدني بكار مي برند(8)

دانه به عنوان مغذي، مقوي قلب و معده، ملين، مدر و خلط آور و كم كردن قند استفاده مي‌شود(61)[1] روغن آن به صورت موضعی جهت زخمهای دیرجوش و درمان ضایعات پوستی، پسوریازیس و روماتیسم بکار می رود(73)

[1]   منابع:

• دكتر زرگري ج3 ص175 3- گیاهان سمی دکتر                  5- گیا دکتر گل گلاب ص155
• معارف ج1 ص419 4- گزیده دکتر صمصام ص312            6- PDR اثر پروفسور دیوید هبرص803