بهمن سفید و سرخ

فارسی: بهمن سفید و سرخ

علمی: Statice-limonium,Centaurea behen

انگلیسی:Stas thistl , Centaury

فرانسه:Centauree ,Chausse trppe

عربی:  بهمن ابیض و کرمه البیضاء مخزن الادویه+صیدنیه+الابنیه، ابن بیطار،ذریاب(56)

در ریشه گیاه یک ماده متبلور تلخ به نام لاکتون بهنین تأیید شده(7) در نوع بهمن سفید گرانولوئیدهای جدیدی استخراج شده  است. در یک نوع آن کالسی قراپین و سانتورین و املاح پتاسیم و در نوع دیگر کنی سین و کالسی تراپیک دارد.(8)

گیاهی است دو سااله به رنگ سبز پریده ، ساقه اافراشته ، بالای ساقه با شاخه های زیاد ، چتری است با بلندی 30-40 سانتی یا برگ های پهن ، کمی زبر با رگبرگهای برجسته ، سطح برگ که به صورت مخروطی درامده در رأس آن یک دسته گل است.

ریشه ضخیم عمودی مثل هویج ولی سخت و ناهموار و ناصاف 1- زرد روشن یا سفید   2-سرخ با طعم شیرین(7و5)

• بهمن سفید در کردستان ،اشتران کوه ،کرمانشاه،همدان، اطراف تهران، ری ،دماوند و در خراسان و ججنوب در فارس ، در چرمکان و کنار تخت(7) در فرانسه نوع سپید ان و نواحی مختلف مدیترانه و جنوب غربی آسیا می روید(8)
• نوع سرخ chilensis بیشتر در آمریکا و شیلی می روید .(8)
• colcitrapa از انواع سفید که برگهای تحتانی بزرگ، نرم، گسترده و فوقانی‌ها بدون دمبرگ دارای تقسیمات کمتر. بیشتر در نواحی شمال ایران.
• solstitialis که کاپیتول آن از گلهای زرد لوله ای، مرکب از براکته های منتهی به خار باریک و دراز و میوه کوچک و فندقه و بیضوی سیاه و منتهی به یک دسته تار سفید است. در آذربایجان و جنوب مهاباد، اردبیل، ارسباران،سراب، کوهرنگ بختیاری و ده کیلومتری غرب شیراز و جنگل گلستان.(8)

مضر سفل است و مصلح آن انسیون(3)

قدر شربت آن دو مثقال از جرم و سراوقیه از آب آن(3)

خواص:

الف)طبق نظر نویسندگان معاصر:

در هند از ریشه آن برای تقویت نیروی جنسی ، معالجه یرقان و ناراحتی سنگ در بدن تجویز می شود(7) اثر التیام دهنده دارد، ریشه اش به عنوان قابض روده به کار می رود(8) ریشه بهمن سرخ در افزایش آب منی بسیار موثر است(15) نوع چهارم آن تب بر و ریشه مقوی معده است.(8)

ب)طبق نظر نویسندگان قدیم:

 گرم است و در دوم خشک و قوت باه را زیاد می کند و آب پشت را بیفزاید و علت خفقان را که از سردی باشد، سود دارد و دل را قوت دهد(5) وسرخ او قوی تر و هردو مقوی باد و مقوی دل و مسمن ومفتح و محلل ریاح وبلغم لزج و موافق مبرودین و جهت خفقان و سنگ گرده و مثانه و یرقان و ضماد آن با عسل و نمک جهت نیکو کردن رنگ رخسار و کلف وکلای آن جهت کشتن قمل(=شپش) و خوشبو کردن موی و برداشت آن با زعفران جهت تنقیه رحم و آشامیدن آب طبیخ همراه آن با شکر در حین ناشتا بغایت مسمن خصوصاً با بادام(3)[1]

[1] 1-تطابق نامها ج1 ص91

2-معارف ج4 ص386

3-زرگری ج4 ص161 و ج3 ص28

4-صیدنیه ج1 ص137 و ج2 ص792

5-دکتر صفایی ص152

6-گیاهان هرز ایران ص329