قاموس مداوا با غذاوگیاه
اثر دکتر احمد قدامه
انتشارات النفائس بیروت،
ترجمه دکتر محمد حسین ورپشتی
31)پروتئین La protein(the protein)
این کلمه یونانی است به معنای مقاوم اول بار این اسم را برای مواد آماده که اساس پایه‌ریزی ترکیبات بدن است به کار بردند و به آن مواد «زلالیه» هم گویند. میزان نیاز بدن به پروتئین در جنس و سن ها فرق دارد. یک مرد روزانه به ۷۰ گرم نیاز دارد برای یک زن به ۵۸ گرم و جوان به ۱۰۰ گرم و کودکان به ۵۰ گرم و نوجوانان به ۸۰ گرم نیاز دارد.
پروتئین ها دو گونه اند 1) حیوانی که مهمترین منابع آن گوشت تخم مرغ و ماهی و ماست 2) گیاهی که مهمترین منابع آن حبوبات، بقولات بذرهای روغن دار و آب میوه جات.
اخطار: حداقل میزان نیاز پروتئین انسانی در دستورالعمل‌های بهداشتی ۳۳ گرم در روز است و تکمیل بقیه آن جهت به مقدار مطلوب رسیدن از منابع گیاهی است و مجوز در گیاه خواری صرف به خاطر ایجاد هذیان و سقوط فشار خون وجود ندارد.
کمبود آن بیشتر در اطفال و کسانی که در حال رشد هستند، به صورت توقف رشد دیده می‌شود و در بالغین به صورت سستی در عضلات و همه بدن دیده می‌شود. اما کمبود خفیف بیشتر در نزاری صورت، خستگی و سستی عضلات و ضعف مقاومت در مقابل بیماری ها دیده می شود میزان مصرف آن جهت رفع حاجت روزانه به صورت زیر محاسبه می‌شود:
- اگر کسی به ۲۰۰ گرم پروتئین روزانه نیاز دارد باید نیم کیلو گوشت بخورد اما بهتر است که به ربع کیلو اکتفا و بقیه را از تخم مرغ و شیر و یک تکه پنیر برآورده کند.
194)L,pistachier (The pistashio tree)فستق=پسته
میوه درختی از تیره پسته که شامل درختان پسته زمینی است که با دانه رشد کرده و آب دادن زیاد به آن ضرر دارد و قلمه زدن با آن موافق نیست .کشت این درخت در سرزمینی خاورمیانه از ۴ هزار سال پیش بوده و در سوریه در حلب به کثرت کشت می‌شود. از آن درختان قدیمی در دهستان عین التینه در کوه سنیرنزدیک دمشق وجود دارد که نوع مرغوب و بوی خوش آن مشهور است. کشت پسته در ایران ترکیه، افغانستان و آمریکا زیاد است. میوه این درخت به نام پسته به اندازه یک زیتون که غلاف آن چوبین و دو دهانه، با پوسته قرمز و مغز داخلی آن نیز با پوسته نازک قرمز پوشیده شده روغن لذیذ دارد.
نزد اعراب:
اعراب از قدیم می‌شناختند و در غذاهای اشرافی مصرف داشت و وصف آن را در اشعار زیاد می‌یابیم مثل شعر ابی بکر صنوبری:
«و حظی من نقل اذا ما نعته=نعت لعمری منه احسن منعوت
من الفستق الشامی کل مصونه=تصان عن الاحداق فی بطن تابوت»
اطباء عرب هم زیاد گفته‌اند، ابن سینا گفته:« طبع آن از گردو، گرمتر است و باعث باز شدن سدد کبدی به خاطر عطر او می‌شود. در آن مزه گس مانند است. غذاییت آن آسان و برای معده نیکو است خصوصاً نوع شامی آن که شبیه دانه کاج است.
آن باعث باز شدن مجرای هوایی می‌شود و روغن آن برای درد کبد در اثر رطوبت نیکو است آن مانع تهوع و به هم خوردگی معده و مقوی دهانه معده است.»
ابن بیطار گفته:« پسته میوه پاکی است، کبد را پاک و از بیماری‌های سینه و ریه جلوگیری می‌کند.
آن میوه مفرح و مقوی قلب است و از جمله خواص آن خوشبو کردن دهان، مانع صعود مخابرات معده به بالا، برطرف کردن دل پیچه می‌شود. پوست نازک آن را اگر در آب خیسانند و بنوشند، عطش را از بین می‌برد و شکم را سر جا آورد روغن آن مضر به معده است.»
ابن جزله گفته:« بهترین آن پسته درشت است که برای معده نیکو و باعث ازدیاد نیروی جنسی می‌شود و جهت سرفه بلغمی نیکو است.»
گفته اند، لب مغز پسته خفقان را از بین برد و باعث ایجاد خون نیکو می‌شود و چاقی بدن و ازدیاد عقل و حافظه و ذکاوت هوش و اصلاح سینه و از بین بردن سرفه مزمن و یرقان می‌شود. پوسته خشک آن را اگر بسوزانند و آب آن را بنوشند، سنگ مثانه را ببرد و پوسته خارجی آن دهان را خوشبو و دندانها را محکم و زخم دهانی از بین برد و خوردن آن معده را تقویت می‌کند.
در طب جدید: ترکیب پسته شامل آب مواد پروتئینی روغن سبزینه الیاف خاکستر و نیز دارای ویتامین‌های B,B1 ۲ فسفر و مس و آهن و کلسیم و املاح معدنی را دارد.
پسته درجه بالایی از انرژی دارد ( ۱۰۰ گرم آن ۶۳۰ کیلو کالری) که از پنیر و ارزش غذایی بالاتر و از گوشت گوسفند کمتر است. از پسته روغنی ثابت با غذاییت زیاد استخراج می‌شود که سریعاً فاسد می‌شود و قیمت بالایی دارد.