قاموس مداوا با غذاوگیاه
اثر دکتر احمد قدامه
انتشارات النفائس بیروت،
ترجمه دکتر محمد حسین ورپشتی
270)الملوخیه: =)(the corchorus olitorus)
نوعی سبزی خوراکی شبیه پنیرک که در مصر آن را می‌پزند = The carchorus گیاهی یک ساله از تیره زیرفون یا پنیرک mavacees که جهت پخت برگ‌های آن، آن را می‌کارند. در هند یکی از انواع گیاهی به نام جوته است.
این گیاه در کتاب ابن بیطار و در کتاب جامع ادریسی، با تلفظ ملوخیه در شام و مصر هم خوانده میشود، آمده و بر کلمه ملوخیون یا ملوخی یونانی که دلالت بر پنیرک دارد، ارجح است.
گفته‌اند اصل آن از بنگال است و از آنجا به ژاپن و چین و بعد به سراسر عالم رفت.
در طب قدیم:
1)لزجی آن زیاد است و لذیذترین غذاها در بین انواع پنیرک است 2) نرم کننده شکم 3) نافع در سرفه 4)مرطوب کننده سینه 5) نافع در التهابات اگر بر سینه مالند 6) نافع در خونریزی از سینه 7) نافع در سردرد و چشم درد (در ضماد با آرد جو) 8) باز کننده سدد کبدی و کیسۀ صفرا 9) بهترین نوع آن با برگ‌های بزرگ سبز است که دمبرگ‌هایش مایل به قرمز باشد 10) بذر آن مسهل و صفرا بر شدید است.
در طب جدید:
ملوخیه حاوی ۷۴ درصد آب،۲۰ درصد مواد ضروری و ۴ درصد پروتئین گیاهی 4/2% روغن و 2/10% الیاف و 7/2 درصد خاکستر در خشک آن است.
در صد گرم آن ۳۹۳ میلی گرم کلسیم و ۱۲۷ میلی فسفر و ۱۳۵ واحد ویتامین A و مقادیر جزئی آهن، پتاسیم و سدیم و آلومینیوم و منیزیم و گوگرد و کلر و ویتامین c است.
درصد گرم آن ۸۰ کیلو کالری می‌دهد مادۀ سمی کورکورین دارد که علت مزۀ تلخ آن است و باعث اسهال بد در خوردن بذر آن است. ملوخیه غذای مفید، زود هضم و ضد بی‌اشتهایی است.
147) قاوون= الشمام= نوعی خربزه(ملون) La melon (The melon)
نوعی گیاهی که سالیانه می کارند با گونه های زیاد بهترین نوع آن زرد، خشن در لمس ثقیل، گرد، در شام به نام خربزه الاصفر یا الشام است.
مصریان قدیم می شناختند و رومی ها آن را به اروپا بردند در قرن 17 و در مناطق معتدله آن را کاشتند انواع آن 1) قاوون خوشبو یا الشبکی 2) عطری 3) الشهدی و شهدالندی 4)نوع عطری که در امریکا بیشتر است روی درختان مو رشد می‌کند و شیرین و خوشبو است و در اماکن سردسیر می روید.
در طب قدیم:
اطباء عرب آنرا در استسقاء , یرقان مفید و باز کننده سدد و ملطف و مرطوب کننده دست و مترشحه آب و فضولات و از بین برنده عفونت ها و خارج کننده اخلاط لزجه و سنگ مثانه موثردانسته اند و باعث تسهیل به دفع آنچه برخورده در آن سنگینی برای معده است.
ابن سینا فرمود: « آن درمان خزاز و بهق و کلف است».
در طب جدید:
1)95% آب 2) 6/.% قند 3) 7/0% پروتئین کمی خاکستر و الیاف و ویتامین های A و B1 و C و مس و آهن و منگنز و گوگرد و پتاس و روی و فسفر و کلر است.
خواص:
آن مرطب، خاموش کننده عطش، مغذی، با نشاط کردن روده، برطرف کننده بی اشتهایی و بواسیر و ترک مقعد میشود چون در ناشتا خورده شود ,جهت ورم جلدی و التهابات آن مفید و زیبا کننده صورت و زیبایی و اگر از بریدگی آن بگذارند در کم خونی، بی اشتهایی، بواسیر و کمی ادرار و سنگ ریزه مثانه، کمی صفرا و آفات پوستی مفید است. مانع از ابتلا به دیابت و التهاب روده و سختی هضم است.
در استفاده خارجی در سوختگی خفیف، التهابات پوستی و کمک به پوست صورت گود افتاده و شستن هر روز با آن درترکیب زیر بصورت 1)آب مقطر 2)شیر تازه 3) عصیر الشمام بمقدار مساوی.