گل ساعتی

فارسی: گل ساعتی

علمی: Passiflora caerulea

انگلیسی: passion flower

فرانسه: passi flore bleue

عربی: زهره الساعه

بیشتر ترکیبات آن از فلاونوئیدها با آپی ژنین و لوتئولین ، ایزوویتکسین ایزواورنیتین، شفتوزید، ایزوشفتوزید و swertisin  و ویسنین 2 ولوسنین2 دارد. مالتول(=3هیدروکسی 2متیل y پیرون) کریسین و ژینوکاردین نیز دارد(73و57) در این گیاه دیاستازهایی مثل سوکراز، آمیلاز، آمیگدالاز،بتاگلوکزیداز، ومقدار زیاد  کلسیم یافت می شود(8) درصد گرم گوشت خام و دانه آن : آب(75 گرم) پروتئین(2 گرم)چربی(7/0 گرم)و قند و نشاسته(21 گرم) و کلسیم(13 میلی گرم) و فسفر(64 میلی گرم) و آهن( 6/1 میلی گرم)و پتاسیم(348 میلی گرم) و ویتامین سی و AوB1 ونیاسین جزیی(7) آلکالوئیدهای هارمین، هارمن، هارمالینو سیتوسترول و صمغ نیز در آن یافت می شود.(61)

گیاهی علفی ، پایا، ساقه سبز قهوه ای تا ده متر ،پنجه ای توخالی،پنج میلی متری کلفتی برگها متناوب 5×6 سانتی،با 3-5 لوب عمیق با ظاهر برگچه ها مانند ، دمبرگ غده دار سطح زیر برگ پر موئینه تر از سطح فوقانی، گلها منفرد، 5-9 سانتی دوجنسی،رنگ آبی زیبا پایه دار، در محل اتصال برگ های آن به ساقه  پیچک هایی خارج می شود که باعث اتصال گیاه به تکیه گاه می شود. گلبرگها 5 تایی کاسبرگ نیز 5 تایی و پرچم ها به تعداد 5 تا دور لوله پایک تخمدانی، داخل آن تاجی ازالیاف باریک ارغوانی در چند ردیف دیده میشود و شکل مخصوص ساعت به آن می شده. ميوه 4-5سانتی، بیضوی،سته،سبز تا قهوه ای ،حاوی تعداد زیاد تخم ریز 2×4 میلی متر است(7و8و57و2و71و73)

 P.CAERULEAL یا ساعتی مشروح در بالا بیشتر بومی آمریکا ولی در ایران بصورت پرورشی می کارند(8و57) دارای ساقه بالارونده برخی دارای میوه خوراکی اما جنس معروف آن همان گل ساعتی است که به صورت زینتی کاشته می شود(1و2) بصورت کاشتنی در نواحی شمال ایران و پراکنش جهانی بیشتر در برزیل است(71)

میزان کشندگی آن خوراکی در موش 37 سی سی برای هر کیلو از عصاره الکلی 37% است در انسان یک مورد  حساسیت شدید واسکولیت پوستی با کهیر گزارش شده و تهوع ،استفراغ،خواب آلودگی،Q.T طولانی ، حملات تاکی کاردی بطنی غیرثابت در خانمی که یک دوز درمانی برای خود تجویز کرده بود دیده شد. در افراد حامله به علت ایجاد انقباضات رحمی و خواب آلودگی ممنوع استت. هیچ آثار تراتوژن اضافی در حاملگی و تداخل دارویی مطالعه ای در آن صورت نگرفته(57) تجربه شده خوردن جوشانده ریشه تازه آن به علت اسید سیانیدریک سمی است.(7)[1]

[1] در یک تحقیق 6 ماهه در سگ ، موش ورات هیچ عارضه وخیم در این سه دارو ، گل ساعتی، سنبل الطیب و زالزالک دیده نشدد(TABACH از دانشگاه سائوپائولو برزیل مارس2009 WWW.PUBMED.COM

از عصاره روان آن(54 قطره آن یک گرم ) به مقدار 1-2 گرم در روز و از تنطور الکلی یک پنجم آن 30-50 قطره در روز و به عنوان خواب آور 20-5/0 گرم از قسمتهای هوایی گیاه 3 بار در روز  و از برگ خشک آن یک قاشق مرباخوری در یک پیمانه آب جوش قبل از خواب(7و8و61و57)

وبقولی جهت تهیه چای آن یک قاشق استکان دارو در 150 سی سی آب جوش 3-2 بار در روز، از افشرۀ آن2-5/0 سی سی سه بار در روز و دوز هموپاتیک آن 5 قطره یا یک قرص یا 10 گلبول 3-1 بار در روز و تزریقی آن2-1 سی سی زیرجلدی روزانه(73).

الف)طبق نظر حکمای جدید:

 آن آرام کننده ناراحتی اعصاب با اثر قاطع است. در بعضی دردهای عصبی ، بی خوابی ها،مالیخولیا اضطراب و ضعف اعصاب مصرف میشود.

عصاره آنرا با زالزالک وحشی و سنبل الطیب در عرق نعناع جهت رفع بی خوابی به کار می برند(57و73و15) در برمه از ریشه آن برای کشتن کرم معده در هند و چین میوه آن را به عنوان تنقلات می خورند. ریشه آن را مخدر و سمی می دانند. از عصاره برگ های آن به نسبت نصف در یک حلال به عنوان آرام کننده دردهای عصبی و رفع بی خوابی در فیلیپین برگهای آن برای التیام روی زخمها و روی جدار مجاری هاضمه اثر ضداسپاسم و ضددرد و آنتی بیوتیک دارد(7)  گرچه تزریق عصاره آن در معده موش درد و تب ایجاد شده را کم نکرد اما التهاب ایجاد شده را از بین برد. عصاره متانولی آن باعث مهار رشد هلیکوباکترپیلوری شد. تزریق داخل صفاقی و عصاره متانولی آن  باعث کاهش حرکات خودبخودی موش شد. در موش باعث انقباضات رحمی قوی می شود  گرچه به تنهایی در یک رحم جداشده موش ها انقباضی ایجاد نکرد.(57)بطور خلاصه به عنوان مسکن،خواب آور آرامبخش،ضدتشنج و ضد آستم بکار می رود.(61)[1][2]

[1] اثر التهابی آن با مهار فعالیت نوتروفیل در بافت با غلظت 100mg/kg در موش به اثبات رسید(آقای زوکولد و همکاران از برزیل) و اثر ضد قارچی و ضدتکثیر سلولی این گیاه نیز با جدا کردن آمینو اسید آخری آن که شبیه بتالاکتوگلوبولین است به اثبات رسید(آقای لام اس – کی از هونگ کنگ چین) آثار کاهش اضطراب آن در بیماران قبل از عمل بدون سداتیو توسط یک گروه ایرانی به اثبات رسید(آقای موفق و علی زاده از ییمارستان دکتر شریعتی ایران مارس 2009) در آستم  عصاره آن باعث کاهش  ویز و بهبود تنفسی بیماران شد(آقای واتسون از دانشگاه تاکسون آمریکا مارس 2009)آدرس همه از www.pub-med.com  در تیر1388 از اینترنت جدا شدند.

[2] منابع: 1-دکتر زرگری ج2 ص374

• WHOج3ص260
• معارف ج4 ص 62
• گزیده دکتر صمصام ص 323
• دکتر مبین ج4 ص 98
• دکتر مظفریان(رده بندی)ج2 ص137
• درختچه ها دکتر مظفریان ص540
• کتاب PDR آمریکا دکتر دیویدهبرص622