دارچین

فارسي: دارچين

علمي: Cinnamomum   Zeylanicum

انگلیسی:Cinnamon

فرانسه:Cannelier

عربي: قرف الدار= سليخه

گل آن داراي هتروزيد،‌آنتوسيانين، رزين و تانن و كوئرستين و اسيدسولانتيك، بتائين و كولين است. برگ و ساقه داراي17% آلبومينوئيد، مواد چرب و روغن، دانه آن داراي 57% لينوئين،33% اولئين، كمي پالمتين، استئارين و آراشيدين و لينوسرين است. آلبومين، كلسترين، گلبولين، اوستين،‌آرژنين و فيتين، ساكارز و بتائين و ليپاز و فنولاز و اسيدهليانتيك دارد.(73و8) در دانه ها اسيدآلي لسيتين، ماده زرد+ كلسترين و آلبومين است(61) در هر صد گرم تخم آن: 1)اسيد پالمتيك6% 2)استئاريك 5% 3)اولئيك اسيد21% 4)لينولئيك اسيد 66% 5)چربيها 1% و كنجاله تخم حاوي10% مواد ازته است(7)

درختي است كوچك به ارتفاع7-5 متر، هميشه سبز با برگهايي متقابل و بيضوي،5/3×5/7 سانتي، دراز با نوك تيز، كامل، بي كرك، صاف و شفاف در سطح فوقاني پهنك و در سطح تحتاني غبارآلود، گلها متعدد منظم، نر-ماده، سفيد مايل به زرد، مجتمع به صورت خوشه و گرزن و بلندتر از برگ  و هر گل پوششي مركب از 6 كاسبرگ پايا در دو رديف و 12 پرچم در 4 رديف(رديف خارجي زبانه اي غيرزايا) و مادگي آن داراي تخمداني يك خانه كه پس از رسيدن ميوه به صورت سته 5/1سانتي به رنگ قهوه اي مايل به آبي بيضوي كه هميشه با كاسه و نهنج گل همراه است(7و8و57و53و73)

اين درخت با كاشتن دانه يا قلمه زدن زياد مي شود. در اراضي ساحلي شني، سيليسي و آبرفتي در مكانهاي آفتابي و نيز در انتخاب دانه ها دقت كافي كرد كه پوست بسيار خوبي از آنها بدست آيد. نخستين برداشت محصول از درختان 4ساله كه ساقه ها را قطع مي كنند اما پاجوشها را باقي مي گذارند در تكثير درخت. براي جدا كردن پوست از ساقة او برگ و شاخه هاي كوچك را براي اسانس گيري قطع مي كنند بعد قسمتهاي سطحي  شاخه هاي قطور را با چاقو تراشيده و شكافهاي عرضي در مجاور گره ها ايجاد و پوست را جدا و به صورت قطعات لوله اي در بازار عرضه مي كنند.(8)

1-دارچين خوب كه به سياهي زند و ستبر است.

2-سپيد و سست كه ريشه اش از هم پاشيده و سياه و صاف است كمتر گره دارد.

3-نوع سبز و پوستش به پوست ختايي شبيه دارد. به رنگ سرخ است.

4-نوع قرفه كه در اصل و فراواني گره همان دارچين اصل است و عده اي گفته‌اند اين قرفه جزء دارچين نيست.(34)

و طبق نظر حكماي امروزي

1- نوع سيلانZ.C.verum مشروح در بالا كه از مرغوبترين دارچيني كه در جهان و در سيلان مي رويد

2- نوع سليخهZ.C.cassia با ظاهري چرمي بيضوي دراز و در پهنك برگ 12 رگبرگ دارد كه در رأس به هم مرتبط مي شوند، سطح فوقاني بي كرك، سبز مايل به قرمز و تحتاني آن سبز مايل به آبي و كركهاي كم، پوست خشك شده آن به رنگ تيره كم مايل به قرمز با اسانس

3-Z.C.culilavum درختي است كه در جزاير ملوك مي رويد. پوست معطر و تلخ آن داراي اثر ضد اسكوربوت است

4و5و6-C. obtussifolium, C. pauciflorum , C. burmami از انواع نامرغوب دارچين است كه در چين رشد مي كند.(7و8)

علائم اصلي مسموميت با تورم التهاب لبها و زبان و خارش و تاولي مخاط دهان و كهير است كه علت آن آزاد كردن هيستامين از لكوسيتهاي انساني است. مصرف آن با داروها باعث تأخير و انحلال تتراسيكلين در معده مي شود.

گرچه مقدار طبی آن هیچ عارضه ای ندارد(73) اما مقدار زياد آن در زنان باردار ايجاد مت هموگلوبين در خون، هماچوري و آلبومينوري و سيلند وري مي شود و نيز خطر سقط دارد. (35)ميزان LD50 آنmg690 براي هر كيلو وزن بدن است و جز حساسيت و تحريك پوستي آن عارضه اي ديده نشده است.(64)

در گرم مزاجان سردرد آرد و مضر مثانه است مصلح آن كتيرا و اسارون(3و6). جز حساسيت ايجاد تاكيكاردي، افزايش حركات روده، تحريك تنفسي و تعريق از طريق تحريك مركز وازومرتور و به دنبال آن خواب آلودگي و ضعف وجود دارد.(53) دم كرده ابهل و دارچيني باعث افزايش خون قاعدگي به شدت و جنين را سقط خواهد كرد(39)

در موارد زير منع مصرف دارد:

1- در افزايش حساسيت به دارچين 2- در اثرات آسيب زننده به معده و در صورت زخم معده ممنوع است 3- مصرف طولاني آن باعث آسيب بافتها مي شود( به خصوص در بارداري)(62 )

در موارد زير ممنوع است:

1-حاملگي 2- تب با علت ناشناخته 3- زخم عميق گوارشي 4- حساسيت 5-هرچند اثركارسينوژني در آن ديده نشده اما در حاملگي ممنوع است(57)

 درمصرف داخلي به صورت گرد05/0 تا 5 گرم و آب مقطر آن 60-10گرم مخلوط در يك پوسيون به صورت نسخه جهت مقوي 8 گرم تنطور دارچين+4-2گرم عصار كنكينا+20گرم شربت پوست نارنج در 80-30 گرم كيناك در طي شبانه روز.(8و73)

عرق دارچين120-60 گرم در پوسيونهاي محرك داخلي و از اسانس آن 12-10 قطره، ميل مي كنند.(7) قدر شربت آن3-2 مثقال است.(3)

 الف)طبق نظر نويسندگان معاصر:

 اين گياه اثر محرك و قابض به علت اثر اسانس و تانن خود دارد و نيز داراي خاصيت تقويت كننده اعمال هضم و جريان گردش خون و براي رفع سوء هضم ها كه با نفخ همراه است،‌استفاده مي شود.

و نيز به علت تانن در اسهال ضعف عمومي بدن، بندآوردن خون و درمان خونروي و در فواصل قاعدگي استفاده مي شود.

دارچين را معمولاً به مسهل هايي كه مصرف آن ها با نارحتي است و به مقوي هاي تلخ به منظور مخفي سازي طعم آنها اضافه مي كنند، اسانس آنها داراي اثر ضدعفوني كننده ملايم+ به عنوان چاشني غذا بكار مي رود.(53 و 8و61)

طبق نظر کمیسیونE آلمان فقط در بی اشتهایی و شکایات دیس پپسی مصرف می شود(73)

سرشاخه هاي جوان آن بعنوان قاعده آور و معرق و يكي از داروهاي ضد اسهال و صفرا بر درمعالجة اسهال و يرقان و مالاريا مزمن و در هندوچين مصرف مي شود. آن نيز بعنوان داروي مركب براي سرفه و ناراحتي سينه بكار مي رود(7)

آثار ضدباكتري و انگلي آن مشهور است كه احتمالاً بواسطة اسانس آن است. آثار ثابت شده سينام آلدئيد(دارچين) تحريك سيستم عصبي،‌آرامبخشي، كم كردن حرارت بدن و ضد تب آن است.

دو تركيب سينزپلانين و سينزپلانول آن اثر حشره كشي دارد(53). اين گياه با پوست درخت زبان گنجشك در درمان درد عضلات و پاهاي سرد باعث افزايش جريان خون مي شود(25)اين گياه ميزان قند را كاهش و براي كساني كه دچار فشار خون پائين هستند داروي تقويتي مناسبي است(25) دارچين با هل و ميخك و صندل و مشك و گل سرخ جهت بي اختياري مني مناسب است(15)

بطور خلاصه آثار آن 1- ضداسپاسموديك 2- ضداسهال 3- اثر ضد ميكروبي 4-ضدانگلي 5- درمان بي اشتهايي 6-سرماخوردگي 7-درمان ديس پيسي و تهوع 8- ضدنفخ (12و64و9) 9- معطر كردن غذا و بادشكني 10-دمكرده پوست آن در افزايش ترشح بزاق(9و12)  11-اثرضد ميكروبي آن بر عليه قارچ باسيلوس ساب تيليس،E.Coli+ استاف طلايي سالمونلا به اثبات رسيده 12-به علت كاهش اسپاسم عضلات صاف در ديس پپسي .و احساس پري در گوارش مصرف مي شود(57)[1]

طبق نظر حكماي قديم در درجة سوم گرم و خشك است همة آن گرمي بخش و باز كننده و زداينده عفونت و جذب كننده است. محلول آن را بر لكه ها و نقطه هاي عدسي مالند و با سركه علاج جوشهاي شيري رنگ است و در مداواي اگزما و زخمها مفيد و درعلاج لرزه اثري عجيب دارد. آن نيز براي زكام خوب است ودماغ را مي پالايد، معده را قوي مي كند و بول و حيض را راه اندازد و بچه را اندازد و با زيره سياه علاج بواسير است.

آن براي تب و لرز مفيد است و عصارة آن ضد حشرات موزي است(3و 34) روغن او كه سيصد مثقال روغن زيتون با كنجد با 50 مثقال آن كوفته يك هفته گذارند و مكرر به هم زنند و صاف كنند در جميع افعال مثل رعشه و گزيدن عقرب و تبهاي دايره نافع و عرق آن سريع الاثر تر از جرم آن و جهت يرقان و رياح رحم و مقعد مفيد است.(3)

نوع ختايي(سليخه) آن كه از چين آرند بادهاي متراكم را مي پراكند و اندكي قبوضيت آرد و ورمهاي سرد و گرم دروني را مي گدازد و با عسل بر قرحة نرم مالند، مفيد است و بول و حيض را ريزش دهد، درد گرده و آبدان را تسكين دهد، در شراب ريزند و خورند در علاج عسرالبول است.(34)

دارچيني بغايت(در نهايت) ملطف و مفتح و مفرح تنفس و منضج عفونت و اخلاط و ترياق سموم حيواني و مدر بول و حيض و جهت و حشت و وسواس و جنون و رفع بدبويي دهان و تصفيه صوت كه از بلغم غليظ باشد و ماليدن آن بر پيشاني مصدوعين(=صاحب سردرد) جهت صداع بارد(=سردرد در اثر سردي يا اخلاط سرد زياد) و اكتحال(=سرمه كشيدن) آن جهت تقويت باصره و ضماد آن جهت رعشه و دفع لرز تبهاي بلغمي و دانه بواسير و تسكين درد آن مفيد است.(6)

براي اشخاصي كه بدنشان سرد و لاغر شده جهت بهبودي هضم و چاق شدنشان 1- تخم كرفس و رازيانه و زيره و نانخواه و انجدان و كاشم( نوعي انجدان) و زيره سياه و گشنيز و فلفل و دارچين و كندر و سنبل و جوز و خولنجان و زنجبيل و سياه دانه و بر سداب هركدام يك مثقال با 10 مثقال براده آهن و شراب تلخ خيسانده و جوشانند.(39)

دارچيني جراحتها را خشك كند و ضعف بينايي و تاريكي چشم را كه از تري باشد، بغايت نافع است و سده جگر را بگشايد و بول را براند و معده را قوت دهد و طعام را هضم كند و درد مفاصل را سود دارد و باد را براند و درد زهدان را تسكين دهد(67و5و50) و در سياه شدن دندان بگيرند فلفل و هل 4درهم و مازو و ساذج هندي(نوعي دارچين) 2 درهم همه را كوبند و بپزند و بدان مسواك كنند(41) و آن باعث تقويت معده و نوشيدن آن در صبح ناشتا مفيد و ذهن را تقويت مي كند.(67)[2]

1- اثر آن همراه با اثر امگا3 در كاهش قند ديابتي ها بررسي و اثبات شد(Qudknowska از مركز تحقيقات چربي پاويليون كانادا فوريه 2009) و در يك مطالعه اثر عصارة آن باعث بهبود ديابت و عوارض قلبي ديابت شد( آقاي روسل از دانشگاه ژوزف فرانسه فوريه 2009) اثر ضدباكتريايي دارچين برعليه استاف E.coli و سالمونلا و با سيلوس به اثبات رسيد(آقاي نشان و همكاران از هونگ كنگ چين ژوئن2007) و نيز اثر آن بر ديابت وابسته به انسولين بررسي شد و HbA1C آنها تغييري نكرد(آقاي آل چولي از دانشكدهHampshiqe آمريكا آوريل2007) اثر ضد قارچي آن همراه باسير و لاواندولا بررسي شد كه بر قارچهاي آسپرژيلوس كانديدا و نوع سياه و پن سيليوم و غوزاريوم مؤثر بود(آقاي ماگرو ازRibeira پرتقال سپتامبر2006)

[2] منابع:

1-قانون ج4ص145 و ج2ص115 7-تحفه ص371                   13-گلچين دكتر صفايي ص73

2-دكتر زرگري ج4ص328           8- دكتر آئينه چي ص305         14-من لايحضرص79

3-دكترديانتي ص43              9- صيدنيه ص151و 852           15-تداخلات گياهان دكترضيايي ص79

4-دكتر قهرمان ص141                  10- قرابادين ص303             16- طب النبي ذهبي ص145

5-فارماكوپه ايران ج1ص295            11- درمانگر سبز ص35           17-WHOج1 ص95

6-دكتر اندرسون ص76            12- گزيده ص161                18-ذخيره ج3ص142

19-PDRآمریکا اثر پروفسور دیوید هبر ص200                     20- معارف ج2 ص323