قاموسنامه – کاکتوس و کالش انگور

قاموس مداوا با غذاوگیاه

  اثر دکتر احمد قدامه

انتشارات النفائس بیروت،

 ترجمه دکتر محمد حسین ورپشتی

 

156) الصباره= الصبیر =کاکتوس یا انجیر هندی (The Cactus)l,raquette

گونه ای از تیره کاکتوس هایی که انجیر هندی آن معروف است در شام به نام الصبیر، در مصر به نام تین الشوکی یا تین البربر و یا انجیر هندی، اصل آن از این گیاه صفحات بیضی در می آید و از آن خارهای دراز می روید که نوک تیز است و دور آن میوه هایی که حاوی تیغ زیاد است.

لبه های آن پر از دانه های سفت است، پوست میوه دارای خارهایی است که موقع پوست کندن در دست فرو میروند و از آن روغنی مثل روغن کنجد در می آید. اصلی این گیاه در آمریکا  است بعد در سرزمین‌های دیگر کاشته شد و برای آن باغهای جهت گردش ایجاد شد که انواع زیاد داشت .

در کتاب مفرده قدیم نبود. در علم تغذیه آن مادۀ مغذی و در شمال آفریقا به عنوان یک غذای اساسی است.

ترکیب: 8/12% قند و در سرکه سیب ایجاد رسوبات اسید تارتاریک و موسیلاژ و تانن می کند. 2) 9% مواد پروتئین 3) مواد کلسیم و فسفر و ویتامین E و C  بمقدار جزیی

خواص: 1) مغذی 2) قابض 3) باز کردن اشتها 4) خوردن ناشتا باعث نرمی شکم 5) لب آن جهت بهبود اسهال است برای همین است آب آن را می گیرد و دانه را جدا میکنند 6) مصرف برگ آن ضد روماتیسم و زخم عفونی 7) باعث رنگی شدن ادرار به رنگ قرمز

 

241) کشمش=گالش انگور (ج 2 ص 452 دکتر زرگری )=L,Groseillier(the currant tree)

در کتب عربی قدیمی آمده آن انگوری بی‌هسته است و این سبب اشتباه می‌شود و بعضی فکر می‌کنند که آن ریباس است که نام آن است ولی آن ریباس فارسی نیست که به عربی آمده باشد. ریباس در کوه‌های شام است و گیاهی است که ساقه‌هایش را می‌خورند و از عصیره آن شراب سازند اما کشمش که ما بحث می‌کنیم درختی کوچک از تیره کشمش =ribesiaceesاست که جهت میوه آن کشت می‌شود و تیره آن از ریباس جداست و کلمه کشمش فارسی است. انواع مهم آن:

1) کشمش سیاهr.nigrum 2) کشمش شاتک یاگالش انگورک ribes uva crispa 3) کشمش سرخ یا عنقودیr.rubrum که هر کدام خواص و مزایا جداگانه دارند که در زیر آمده.

1) کشمش سیاه= انگور فرنگی: آن غنی از ویتامین سی است و درصد گرم آن 200-150 میلی گرم از این ویتامین دارد یعنی بیش از همه میوه‌ها و چون این ویتامین را زیاد دارد بیشتر به تغییرات آب و هوا و اکسیژن مقاوم است. شراب ساخته از آن در سال اول ۱۵ میلی درصد گرم و ۷ میلی‌گرم درصد گرم در سال دوم دارد. درصد گرم این نوع انگور فرنگی، 9% گرم پروتید و 14-10 گرم گلوسید (قند) و 34 میلی‌گرم فسفر و ۱۵ میلی‌گرم کلر و ۳ میلی‌گرم سدیم و ۲۸۲ میلی‌گرم پتاسیم و ۶۰ میلی‌گرم کلسیم و ۱۷ میلی منیزیم دارد. در آن 5/2%-5/3% میلی‌گرم درصد گرم اسید سیب و پکتین و مواد رنگی عدیده دارد. اما خصایص آن: برگ آن جهت روماتیسم و التهاب مفاصل و صرع و اسهال و ضعف کبدی و توهم در اثر کار زیاد و ضد خناق است. ۵۰ گرم برگ آن را در یک لیتر آب به چند بار در روز می‌نوشند.

2) گالش انگورک=انگورشاتک: در تجزیه آن حاوی 92% آب،3/0% مواد از ته و6/0% چربی و 9/5% مواد جدا شدنی از شکر و الیاف و خاکستر و پکتین و اسید ها و 3/37 میلی گرم ویتامین A,B,و کمی کلسیم و فسفر و آهن و بروم .

خواص آن: 1) بیدار کننده 2) هاضم 3) ملین 4) مسهل 5) درد صفرا است که در بی‌اشتهایی رماتیسم، صرع و التهاب مفاصل و التهاب ادراری مصرف می‌شود. عصیره آن از 300- 100 گرم در روز 2-3 بار صبح و شام به تنهایی یا با آب مصرف می شود.

(3کشمش سرخ فرنگی که در تجزیه آن حاوی 87% آب و 8/0% مواد از ته و 0/53% چربی و 8/6% مواد جدا شدنی از شکر و الیاف و خاکستر و ۴۴ میلی‌گرم ویتامین‌ها و 5/2% اسیدها دارد.

خواص آن: اگر ناشتا خورده شود اشتهاآور و هاضم است مقوی، مرطب، ملین و مسهل و مدر بول و نشاط آور کبدی است. این گیاه در حالات 1) سختی هضم 2) بی‌اشتهایی 3) التهاب عصبی 4) صرع 5) روماتیسم 6) سنگ مثانه 7) اسهال و التهاب جهاز هاضمه 8) التهاب ادراری 9) بیماری‌های صفرا و کبد 10) زیادی صفرا 11) آب آوردن شکم 12) زیادی خون 13) تب 14) بیماریی پوستی مثل قوبا. آب آن ۱۰۰ تا ۵۰۰ گرم در روز سه چهار بار یا یک کیلو از آن با ۱۰۰ گرم آب پوست فرنگی مصرف شود.

در طب قدیم: در کتب قدیمی یافت نشد فقط گفته اند آن کشمش فارسی است که کوچک و بی‌هسته است. شیرینی آن زیاد و شبیه کشمش آفتابی است ولی ملینی بیشتر و قابضی آن کمتر و آب آن نافع در سرفه و سینه است.