قاموسنامه – مارگارین، ماست و ماش

قاموس مداوا با غذاوگیاه

  اثر دکتر احمد قدامه

انتشارات النفائس بیروت،

 ترجمه دکتر محمد حسین ورپشتی

 

262)المرغرین = La margarin (The margarine)=مارگارین

روغنی مرکب از پیه گاو و روغن نباتی و گلیسیرین که در غذا به کار می‌رود و نیز مواد چربی مثل روغن کرچک، پنیه دانه، آفتابگردان و غیره نیز در آن می‌کنند و ما در این بار مفصل صحبت کردیم.

250) اللبن الرائب= ماست=l,lait caille(the yogurt)

کلمه‌ این به هر شیری که از پستان حیوانات بیاید، اطلاق می‌شود و ما در قسمت حلیب مفصل به آن پرداختیم. ماست یا کلمه « المروب،محصولی از شیر همراه با اضافه کردن مایه به آن است در شام به این اسم خوانده می شود.» در مصر به نام لبن الزبادی و در ترکی به نام یوغورت نامیده می‌شود.و حالا ماست اسامی عربی متعدد دارد 1) الخاثر 2) الصریب 3) الصرب 4) الحاذر 5) الخبیط 6) مخیض و حامض 7) الماست

تاریخ: فواید آن از اعصار قدیمی شناخته شده چون در تورات روایت شده که ابراهیم(ع) برای مهمانان خود از رسولان خدا نانی برشته از زیر خاکستر با شیر شیرین و شیر ترش آور و جلوی آنها نهاد. شاعران یونانی مثل هومر گفته اند که یونانی‌ها و رومی‌ها ماست را جهت تسهیل هضم غذایشان می‌خوردند. در تاریخ جنگ صلیبی‌ها آمده که ماست ارزش غذایی زیاد نزد افراد مشرقی زمین داشته و بعد که به فرانسه بردند به نام لبن خاثر یا شیر سفت نامیدند. پادشاه فرانسه به نام فرانسوا اول از قسطنطنیه پزشک یهودی را دعوت کرد برای معالجه بیماری خود با ماست. طبیبان عرب از خواص و فواید آن در کتب خود زیاد گفته اند: در طب عربی شیر ترش که در آن نیروی غذایی مثل شیر تازه نیست و بسیار سرد مجاز است. آن برای معده ملتهب نافع‌تر است اما برای معده سرد بد است. آن برای ضایعات مخاطی یا جوش دهانی که در دهان کودکان می‌زند با عسل نیکو است. ماست ترش باعث تهیج جماع در بدن‌های گرم مزاج می‌شود و مقوی معده و قاطع اسهال است.

اشتهاء به غذا را زیاد و مسکن حرارت و چاق کننده بدن است. گفته اند انواع شیر ترش که زیاد کره داشته باشد و اگر کره آن را بگیرند به آن مخیض(= نوعی دوغ) گویند و اگر کره و آب آن را بگیرند به آن دوغ گویند که برای معده گرم نیکو است ولی لثه و دندان را خراب می‌کند و کسانی که پا درد و کمر درد دارند، بد است و ضرر آن را با غذاهای شیرین و گرم مزاج زنجبیل بعد از آن می‌توان دفع کرد.

در طب جدید: از تجزیه ماست ظاهر شده که حاوی 82% آب، 8/6% لاکتوز (نوعی قند) و 48/0% اسید شیر و 6/0%چربی و 5/4% پروتئین کازئین و6/0% املاح معدنی ویتامین A,B,C,D, است. آن باعث کشته شدن میکروب‌های معده و روده کوچک می‌شود و التهابات کبد و کلیه و ضعف آنها مفید است و نیز در تصلب شرائین و ورم معده و مدر بول و دفع سنگ مثانه و آب کردن شن ریزه ادراری و تنظیم عمل هاضمه و تلیین و مرطوب کردن هاضمه و آرامبخش اعصاب و مبارزه با بی‌خوابی و زیبایی صورت و تازه کردن جلد مفید است.

شیر در غذا: علمای تغذیه گویند: نسبت طول عمر در افراد ساکن قفقاز و بلغارها و تیراندازان به مردم عادی بیشتر است که علت آن است که غذای این گروه‌ها بیشتر ماست و لبنیات است که بدن‌هایشان قدرت جهت تجدید بافت و سلامتی دستگاه گوارش در مقابل بیماری‌ها کمک می‌کنند. ماست حاوی ارزش غذایی بالا است که از زمان‌های قدیم در سرزمین‌های خالی و صحرانشین شناخته شده طوری که به آن اسم غذایی برای عمر طولانی داده بودند.

و آن در ترکیبش مواد پروتئین ذی قیمت حیوانی داد و همراه با مواد معدنی و ویتامین A,Bو کمی C است. امتیاز ماست بر شیر به وجود اسید لاکتیک زیاد در اثر تخمیر آن است که کمک به کشتن میکروب‌های روده می‌کند چون میکروب‌های مضر در محیط اسید لاکتیک موجود در روده بقایی ندارند. در رژیم لاغری شیر زیاد کمک می‌کند چون از یک طرف حاوی نسبت زیادی از حرارت و انرژی است و از طرف دیگر حاوی نسبت بالایی از پروتئینی است که عضلات بدن را حفظ می کند و نیز حاوی ویتامین بی است که جهت پوست و مو و چشم مفید است و کمک به مقاومت بدن در مقابل گرسنگی می‌کند. لازم است که ماست را به افراد با معده ضعیف، ضعیف اعصاب و سوء هضم و اسهال و دارای بی‌اشتهایی و التهاب معده داده شود همانطور که به اطفال سن ۸ تا ۱۰ ماهه و افراد حساس به شیر می‌توان داد.

257)ماش: Vigna nilotica (The cow pea)

گیاه از تیره پروانه واران = Leguminaces  و آن نوعی از لوبیا سبز است که دارای دانه‌های سبز مدور است نام علمی آن Vigna nilotica است که در کتب عربی به نام حب کرسنه کبیر گویند.

طعم آن پاک و فواید آن 1)شکست تب و لهیب سوزش درون و غلیان خون 2) سرجا آوردن کلیه‌ها 3)مقوی اعصاب 4)جلا دادن کک و مک 5) قطع عرق 6) قطع شلی بدن و رنج سختی بدن با مالیدن آب آن 7) دیر هضم است و قوۀ جنسی را قطع می‌کند 8)مضر دندان‌ها است و مصلح آن روغن بادام 9) اگر آن را بپزید و بعد روی آن آب سرد ریزید، پوست آن به راحتی کنده می‌شود 10) مفید در سرفه و نزولات صدری 11) اگر با سرکه بپزید جهت جرب زخمی نافع است 12) اگر با آب بپزید و بعد بو دهید و به آن سماق اضافه کنید جهت سرفه با تب نافع است.

ماش در یمن رشد می‌کند و به آن الاقطن گویند از خانواده باقالا اما مثل آن نفخ نمی‌آورد سردی آن از عدس کمتر است.