خون سیاوشان

فارسي: خون سياوشان

علمي:Daemonorop Draca, Dracaena cinnabari

انگليسي: Dragan bload

عربي: دم الاخوين، عَندم، شيّان، خليوس

قطعات رزيني حاصل از آن مركب از دراكو رزينو تانول(به صورت گردي به رنگ زرد مايل به قهوه اي كه در الكل و پتاس حل مي شود) و دراكورزن( بصورت گرد مانند سفيد و در تمام حلالهاي آلي حل مي شود جز در پتاس محرق) و دراكوآلبان(مادة آمرف است در اتر و بنزن و استن و كلروفرم حل مي شود) و به مقدار جزيي اسانس است.20% وزن مادة رزيني مواد رنگي كه به دسته آنتوسيان ها تعلق دارد و عبارتند از دراكوكامين و دراكوروبين است.(7و8)

به قولی دیگر دارای 1-دراکورزین( بنزیل استر، دراکو رزینوتانول) 2-دراکورزن 3-فلاون کینون ها(مثل دراکوروبین و دراکوردین)(73)

گياهي است با ساقه دراز، استوانه اي بالارونده و قلاب دار، برگهايي مركب از برگچه هاي باريك و نوك تيز و منتهي به دمبرگ پوشيده از تيغه هاي سوزني شكل و نوك تيز و گلهاي مذكور به دو صورت نر و ماده واقع بر دو گياه جدا و مجتمع درون محفظه به نام اسپات و پوشش هر گل از شش تقسيم در دو رديف تشكيل شده به نحوي كه تقسيمات رديف خارجي كوتاهتر و فلس مانند ولي تقسيمات رديف داخلي بزرگ تر و مشخص تر است.

در هر نوع گل نر شش پرچم ديده مي شود با اين تفاوت كه پرچمها در گلهاي ماده وضع تحليل رفته دارند. گل ماده مركب از تخمداني سه خانه و منتهي به يك خامه سه كلاله دارد. ميوه اش به بزرگي گيلاس بيضوي پوشيده از فلسهاي فشرده به هم كه پس از رسيدن، مادة رزيني قرمز رنگي آن را فرامي گيرد، طوري كه حتي فلسهاي سطح خارجي ميوه نيز پوشيده از آن باقي مي ماند. قطعات رزيني به دست آمده از آن به صورت قطعات سخت و شكننده است كه به صورت گرد درمي آيد. سطح آن ها به رنگ قهوه اي، داراي شيار باريك كه اثر رگبرگها، برگهايي است كه اين قطعات را به حالت نرم درون آنها جاي مي دهند. اگر بسوزانند بوي سقزي كمي معطر از آن خارج مي شود اين رزين در الكل و كلروفرم و بنزين حل مي شود.(7و8و73)

1-رزين حاصل ازD.draca مشروح در بالا

2- رزين حاصل ازDracaena cainabari ناحية سوكوترا كه از راه بمبئي و زنگبار وارد بازار مي شود با قطر درخت زياد. در ايران نيست.(7و8)

گرچه عارضه ای از آن ثبت نگردیده ولی مضر گرده است و مصلح آن كتيرا است.(3و6)

الف)طبق نظر نويسندگان معاصر:

 اين گياه، رزين آن به طور خودبخود از ميوه هاي رسيده به صورت قطراني خارج مي شود و در صورت شكسته شدن داراي سطح شفاف و رنگ درخشان دارد. بيشتر به علت حل شدن در الكل جهت رنگ كردن و آرنيش(لوازم) بكار مي رود. اين دارو خاصيت قابض دارد و براي بندآوردن خونريزيهاي و تسكين درد در ران و ساق بكار مي رود.(9) مادة رزيني آن داراي اثر قابض و مقوي است ولي امروزه فقط در خمير دندانها و شمع و رنگ كردن ورني ها بكار مي رود.(8و73)

در چين به عنوان مسكن و تونيك و براي التيام زخمها و بندآوردن خونريزي و در مالايا در سوءهاضمه و خون در ادرار و بيماري اسپر و تسكين درد معده و در هندوچين براي دفع بلغم بكار مي رود.(7)

ب)طبق نظر حكماي قديم:

 در درجة سوم سرد و خشك است و قابض قوي و قاطع خون از همة اعضاء و منبت لحم(روياندن گوشت در زخم) و رادع سيول فضول و التيام جراحات شمشير و جهت زحير و اسهال دموي و شقاق مقعد و تقويت معده و لثه و با زرده تخم مرغ جهت قروح امعاء و اكتحال(سرمه چشم كشيدن) آن جهت تقويت بصر و قرحه نافع و چون بلور و شيشه را با آن رنگ كنند صاف تر و رنگين تر از عقيق است.(3و6و34)

در آماس معده، كندر و دم الاخوين هر يك پنج درهم با گل سرخ و گلنار و كهربا هر يك دو درهم و گل ارمني سه درهم كوبيده و ببيزند و شربت كنند، يك درم با يك مثقال رب سيب بخورند، نافع است(41)

و در اسهال صفراوي سماق و حب الآس و سُك(ماز و شيرة خرما) و هليله زرد را كوفته با حب الرشاد و شراب مورد دهند و تخم لسان الحمل(بارهنگ) و انيسون و انار پوست كوفته و دم الاخوين نيم درم در آب باران يا آب آهنگران(آب مقطر) شربتي كنند و دهند.(6)

و در گوش درد،‌اگر دمل رسيده باشد و چرك از گوش خارج شد، لازم است در آن آب عسل در گوش چكانند و يك فتيله به خون سياوشان و كندر آغشته كرده در گوش نهند.(39) دارويي كه براي نفث الدم (هموپتيزي) بدون سرفه مفيد است: 1-صمغ عربي 2-كندر 3-خون سياوشان 4-كهربا 5-مازو 6- گل مختوم 7- گل ارمني 8- شاه دانه هر كدام يك درهم و 9- قرفه الطيب(دارچين) نيم جزء 10- افيون نيم درهم با عسل حب كرده مصرف كنند.(39) براي زخمهاي تازه با صبر و مروانزروت و كندر و خون سياوشان براي رشد گوشت قوي است.(39)

و آن ريشهاي تازه را مفيد باشد و شكم را ببندد و ريش روده را مفيد باشد و شقاق معده را ببندد.(5و34)[1]

[1] منابع:

• صيدنيه ج2 ص857 6-تحفه ص390                                          11- PDR اثر دیوید هبرص264
• قانون ج2 ص122 7- قرابادين ص210
• دكتر آئينه چي ص1052 8- تطابق نام ها ج1ص146
• دكتر زرگري ج4 ص531 9- خفي اعلايي ص179 و183
• معارف ج5 ص315 10- من لا يحضر ص75و92و119