قاموسنامه – گوجه سرخ و گندم

قاموس مداوا با غذاوگیاه

  اثر دکتر احمد قدامه

انتشارات النفائس بیروت،

 ترجمه دکتر محمد حسین ورپشتی

47) البنادوره=گوجه قرمزLatomate (the tomato)

گیاهی از تیره بادمجانیان که در شام به نام بنا دوره که از اسم ایتالیایی pamadora  گرفته شده است به معنی سیب طلایی در مصر به نام طماطم چون این اسم عربی ندارد. اصل این گیاه از آمریکا است و بعد  از فتح آمریکای جنوبی به اروپا آورده شد و کاشفان پرتغالی آن را در قرن شانزدهم به اروپا آوردند.

و آن را به عنوان زینتی پرورش می دادند نه غذایی و آن هم جزء گیاهان ملعونه قرار گرفت مثل سیب زمینی، بادمجان، یبروج، بنگ دانه و تنباکو.

پیشرفت علم باعث تبرئه آن شد با این وجود سایه طولانی اتهام بر سر گوجه ماند و آنها برطرف نشد تا علما در عصر جدید ترکیبات آن را شناختند که چقدر نافع است.

در ۱۰۰ گرم آن ۹۰ درصد آب است ۴ درصد قند و  9/0% مواد از ته و 2/2 درصد روغن و حرارت آن ۲۰ کیلو کالری است.

البته کمی ویتامین های A و C از مواد معدنی 4/0 میلی گرم آهن و 15/0 میلی مس و ۱۱ میلی گرم گوگرد ۲۸ میلی گرم پتاس و  20 میلی فسفر و 12 میلی کلسیم و کمی اسیدی و عناصر غیر حل شونده است.

فواید: گوجه مانع از ابتلا به روماتیسم، صرع، و درد چشم می شود که به سبب زیادی املاح و اسیدهای آن است و ثابت شده این مواد باعث بیماریی نمی شوند اما کسانی که ضعف معده و التهاب کلیه و کبد دارند واجب است که پوست آن را بکنند و بذر آن را هم جدا کنند.

اما کسانی که دیابت دارند و التهاب کلیه و زیادی فشار خون و بیماریی قلبی یا روده دارد یا روزه دار هستند این برای آنها مفید است ونیز برای اطفال و کسانی که سوزش معده دارند و زیادی ترش کردن زخم معده و روده باید از آن دوری کنند.

آب گوجه فایده بیشتر دارد اگر تازه با آب لیمو یا پرتقال نوشیده شود.

گوجه فجه (کال) سبب نفخ شکم، گشادی حدقه چشم و اسهال میشود. پختن آن با روغن زیتون یا کره بهتر از آب است و باعث حفظ شکل مواد آن میشود و مانع از بین رفتن مواد معدنی آن می شود. و باعث کاهش اکسید شدن آن با هوا می شود. اگر سرکه یا سیر اضافه کنید و رنگ آن نیز حفظ می شود و واجب است که مدت طولانی تر بپزید و در ظرف غذا باز باشد. آب گوجه با یک قاشق گلیسیرین و کمی نمک به پوست صورت و دستها بمالند که از جمله مواد شوینده و زیبا کننده است.

 

172) طماطم= گوجه Le Tomate (The tomato)

این گیاه به لهجه مصری به نام طماطم در شام به نام البنا دوره که از ریشه ایتالیایی آمده به نام سیب طلایی و در مصر به نام قوطه هم گویند. در عراق به نام طماطه گویند.

 

216) القمح=گندم(the wheat)=l,ble=

گیاهی از تیره گندم که انواع زیاد دارد.

1) گندم و جو و غیره و اسماء آن در کتب لغت به قرار زیر است:

1) قمح 2) حنطه 3) البر 4) طعام 5) النوم 6) الثوم 7) سو به زبان فراعنه

تاریخ: گفته اند که گندم اولین غذایی که انسان شناخته و شاید از زمان عصر حجر تا حال، نگاه تقدس و احترام به او بوده موطن اصلی آن شاید ارتفاعات فلسطین و سوریه می‌دانند و گویند آن در آسیای میانه و بین دجله و فرات کشت شد و طبق نظر آقای فافیلوف مکان‌های متعدد محل کشت آن بوده، کوه‌های افغان و جنوب شرقی هیمالیا و حبشه و جزایر و یونان کشت گندم ۶۰۰۰ سال پیش آغاز شد و ارسطو و افلاطون گفته اند:

« کشت اساسی آن از بابل بوده» کشت آن در چین از ۲۷۰۰ سال قبل از میلاد و در عصر حجر توسط ساکنان هنغاریه و سوسیره مصرف می‌شده.

هنگام فتح مکزیک در سال ۱۵۲۹ توسط دریا نوردان وارد آمریکا شد و در نیوانگلند در سال ۱۶۰۲ و در ایالت جرجینا آمریکا در سال 1611در کالیفرنیا و در سال ۱۷۹۹ در منیسوتا در سال ۱۸۴۵ وارد کشت شده.

انواع:

انواع زیاد دارد و برای هر نوع مکانی بهتری  است. بهترین مکان زراعت گندم، زمین‌های خاکی و رسی است و زمین‌ها با ریگ گرم، اما زمین‌های بسیار مرطوب مناسب نیست.

مهم ترین مناطق کشت گندم، جنوب روسیه، دانوب، دولت‌های مدیترانه ای و شمال غربی اروپا، دشت‌های میانی ایالت متحده آمریکا، اطراف رود کولمبیا، شمال غربی هند، آرژانتین، جنوب شرق استرالیا.

فرانسه در کشت اولیه گندم اول بود بعد نیوزلند، استرالیا، آمریکا و انگلیس و آلمان. اما مهم‌ترین دولت‌های صادر کننده گندم 1) آمریکا 2) روسیه 3) چین 4) کندا 5) هند 6) فرانسه 7) ایتالیا 8) آلمان 9) آرژانتین 10) ترکیه 11) استرالیا

در طب قدیم: بهترین نوع آن، گندم تازه، در سفتی متوسط، درشت و سالم و نرم و نازک، رنگ قرمز تا سفید است. گندم سیاه نوع بد آن است .آب پز آن دیرهضم و نفاخ است و موافق‌ترین دانه طبیعت انسان نان است و آن برای بدن معتدل بهترین شکم پرکن است. خوردن جوشانده آن شکم را سر جا می‌آورد و پخته آن برای بدن معتدل زیاد نفخ آورد. آن زیاد کننده نیروی بدن و شوربای حاصل از آرد آن و آب کشک نافع در سرفه و لقمه جویده آن باعث نرم شدن رسیدن ورم سخت وآرد گندم و نشاسته آن با زعفران داروی کک مک صورت است .

امروزه جنین گندم را همانطور که اطباء قدیم گفته اند در علاج ضعف اعصاب و در نقاهت بیماران توصیه می‌کنند.

در طب جدید: ترکیب گندم شامل 1) املاح معدنی (مثل کلسیم و منیزیم و سدیم و پتاسیم و کلر و گوگرد و فلور و روی و آهن و منگنز کبالت و مس و ید و روی) 2) نشاسته 3) قند 4) سلولز 5) چربی فسفر دار 6) ویتامین A,B1,B2,K,D,PP 7) مواد تخمیری گرانبها

در طب جدید گفته اند: که هر جزئی از دانه آن فواید غذایی زیاد دارد.

الف) پوست آن به نام نخاله یا سبوس در امراض زیر مصرف می‌شود 1) جوشانده یک لیتر از آن در ۵ لیتر آب  به مدت نیم ساعت و اضافه کردن به آب حمام جهت روماتیسم 2) نوشیدن جوشانده سبوس آن مسکن سرفه و زکام 3) جوشانده یک قاشق از سبوس آن در یک کاسه آب با کمی عسل جهت رفع بی‌اشتهایی و آرام کردن درد زخم معده و بدون عسل در اسهال مزمن مفید است

4) شستن صورت با جوشانده سبوس باعث زیبایی صورت و پاکی از کک مک و نهادن پماد سبوس با سرکه ضد التهابات مفاصل است .

5) اضافه کردن یک واحد از جوشانده آن به غذای هر شخص در هر وعده غذایی لازم است و نیز به غذاهایی که سختی هضم دارند با غذاهایی که فایده غذایی آنها را بخواهیم زیاد کنیم. این کمیت سبوس گندم نتایج مفیدی در رفع سوء هضم و دل پیچه داشته و برای کوچک و بزرگ مساوی است و نیز در همان وقت باعث بوی خوش غذا می‌شود و جانشین ادویه‌جات و همراه با فواید غذایی و درمانی خودش هم هست. خوردن نان گندم با سبوس مقوی اعصاب و مغز و تناسلی و خون و استخوان و مو و تعدیل غدد درون ریز و باعث افزودن عصارات هاضمه و حفظ بدن از امراض و باعث نشاط بدن می‌شود.

6) جوانه گندم که جز پایین دانه گندم است که با چشم ساده دیده نمی‌شود ولی اگر دانه گندم در رطوبت با آب بماند رشد می‌کند و وزن آن  چهار دهم وزن دانه است.

این جوانه، دانه را به مواد معدنی ویتامین‌ها غنی می‌کند و در هر ۱۰۰ گرم از آن ۱۰۰ واحد ویتامین آ و ۲۶۰۰ میکروگرم B1و 700میکروگرم B2 و34میلی گرم نیاسین و 1500 میکروگرم اسید نیکوتینیک و 960 میکروگرمB6 دارد و نیز جوانه گندم 10% چربی و 49% نشاسته و 5/7 میلی آهن و 5/1 گرم فسفر و 7/0 گرم کلسیم دارد.

جوانه گندم در مورد زیر مفید است 1) کم خونی 2) توهم جسمی یا عقلی 3) کندی رشد 4) سل 5) ضعف و سستی دست و پا 6) حاملگی و شیردهی.

در جوانه گندم میزان املاح آن از ۴۲۳ میلی فسفر دانه به-1050میلی گرم جوانه گندم و از 133 میلی منیزیم به 342 میلی‌گرم و کلسیم از 45 گرم دانه به 71 میلی گرم افزایش می‌یابد.

طریقه جوانه زدن آسان است 1) یک مشت گندم را با آب سرد بشویید و در ظرفی پر از آب تازه بریزید و بعد از ۲۴ ساعت آن را صاف کرده بشوید و در ظرفی تو گرد یا دستمالی نمدار بگذارید بماند و آن را هر روز بشویند تا جوانه زند. در بهار بعد از دو روز و در زمستان بعد از چهار روز یک گیاه کوچک سپید ظاهر می‌شود. از آن به بعد روزانه یک تا ۳ قاشق کوچک آن را با غذا بخورید.

لازم است که 20-15دانه گندم جوانه زده به مدت دو ماه بماند.

ارزش غذایی آن:

امکان خوردن گندم به روش دیگر است می‌توان از آن شوربا یا قرص تهیه کرد یا انواع کیک و معجون، مهم آن است که آرد هم عناصر طبیعی گندم را داشته باشد تا از مرض جلوگیری کند هرچند فرد به انواع بیماری‌ها مبتلا باشد،  دکتر فالینه گفته:« گندم حاوی بیشتر عناصر ضروری فعال غذایی است. در عصرهای قدیمی غذای اصلی مردم بود و 85% تا 90% عناصر غذای مردم تشکیل می‌داد و نانی که از آرد گندم کامل و خمیر آن درست می‌شود، نانی سالم و کامل است.»

دکترگیلو ردهوزر، پزشک تغذیه آمریکا گفته:« بزرگترین مصادره طبیعی ویتامین برای انسان 1) دانه گندم 2) آبجو تخمیری 3) عسل سیاه که هر سه غذای عجیب هستند و بین تمام غذاها درجه اولند و گندم از هر سه گران بهاتر است. و لذا لازم است به صورت آب پز خورده شود که کمتر از یک قدح در روز نباشد. آبان