قاموس مداوا با غذاوگیاه
اثر دکتر احمد قدامه
انتشارات النفائس بیروت،
ترجمه دکتر محمد حسین ورپشتی
L,raifort(The horse radish)=فجل الاسود=ترب سیاه
از جمله ترب‌هایی که در اروپا زیاد مصرف میشود که به آن ترب اسب هم گویند
آن گیاهی دراز است که در بسیاری زمین‌ها رشد می‌کند. دارای برگ سبز مسن، توده‌هایی از گل و ریشه بزرگ استوانیه به رنگ سفید با یا بی پوست بیرونی است.
تازه آن یا با سرکه مصرف میشود. از بذر آن روغنی استخراج میشود که شبیه روغن خردل است و به آن خردل رهبان یا آلمانی گویند.
مصرف آن در طب:
این ترب اثر ضد خوردگی دندان، مدر بول و بزاق، ضد روماتیسم است روغن آن به جای خردل مصرف میشود و باز کننده اشتها است. مصرف خارجی آن نشاط آور و سرخ کننده پوست است.
غرغره آن نشاط آور و مقوی دهان و حلق و شراب آن بر حسب نظر کارشناسان تغذیه گرچه دیر هضم است اما در سرفه خروسکی و التهابات قفسه صدری مصرف دارد.
ارزش غذایی آن:
به خاطر وجود ویتامین سی آن زیاد است و کسانی که از آن زیاد می‌خورند, دچار پوسیدگی دندان نمی‌شوند و آن مفید درد دستگاه‌های عصبی و غدد است.
در طب جدید: مصرف آب میوه ۱۰۰ تا ۴۰۰ گرم در روز آن جهت رفع سنگ صفرا و با گلیسیرین جهت رفع سرفه در همه نوع به کار می‌رود. در بیماری‌های آنمی، سل، آستم، التهاب سینه و نقرس و روماتیسم و سنگ ادراری و تشنج کاربرد دارد.
190)فجل=ترب وتربچهL,radis=(the radish)=
گیاهی از تیره صلیبیه یا=cruciferes که نام علمی آن رافانوس است. دارای ریشه گوشتی است با برگ‌های سبز کوچک که بعد از بزرگ شدن ترب آن را در می‌آورند. از هزاران سال پیش آن را کشت می‌کردند و از نوع اولیه اصلی زیاد فرقی نکرده انواع آن در همۀ زمین‌ها کشت میشود و آن بوی تندی دارد. اختلاف انواع آنها در حجم و شکل و رنگ و ریشۀ آن است. گرچه به صورت غیر پخته مصرف می شود.
در طب قدیم:
لغت فجل که به انواع آن گفته میشود در طب قدیم جهت علاج دید و از بین بردن سنگ ادراری و مثانه و توقف خونریزی بزاقی و مدر بول و خنثی کردن سموم یاد شده:
گفته‌های اطباء قدیم در مورد ترب:
1) مقوی هاضمه 2)محکم کننده معده 3)ضد پوسیدگی دندان 4)مدر بول تسهیل تهوع با آب و عسل اگر قبل از غذا خورده شود 5)مدر قاعدگی 6)بذر آن با شراب و یا سرکه قی آور و مدربول و حل کننده ورم طحال 7)با سکنجبین پخته شود و غرغره گردد جهت خناق (گلو درد چرکی) و دیفتری موثر است 8)اگر با شراب نوشیده شود جهت نیش مار 9)اگر بر زخم گانگرنه مالیده شود باعث بهبود آن 10)از بین برنده کک ومک و لکه بزرگ صورت 11)جهت درد مفاصل 12)مدر شیر پستان 13)اگر آب ترب را به بدن بمالند، هوام (پشه‌ها) از آن دور شود 14)خوردن برگ آن باعث تیز بینی و نیکو کردن رنگ رخسار و رویاندن مو 15)نوشیدن یک اوقیه از آب ترب بی‌رنگ باعث دفع سنگ مثانه میشود.
غرغره با سرکه ترب از بین برنده خناق و قرار دادن بذر آن بر پوسته‌های جلدی به صورت کوبیده، آن را بهبود دهد و نیز اگر آب برگ آن را بمالند. زیاده روی در ترب تازه باعث دل پیچه و زود عفونی شدن آن میشود، بنابراین در معده باعث تبخیر بخار بدبو میشود.
اگر سر آن را گرد بشکافید و در آن روغن گل سرخ بریزید، بعد آن روغن مانده در ترب را در گوش چکانید، دردش خوب میشود و نیز اگر یک قطعه ترب را گرد ببرید و در حفره گرد آن ۴ درهم بذر شلغم نهید و با قطعه ترب روی آنها را بپوشانید و بعد همه آن را با حصیری بپوشانید بعد در یک حرارت آتش آن را بخوابانید تا خمیر بپزد بعد ترب را درآورید و سرد کنید و به بیمار با سنگ مثانه دهید باعث بهبود وی می شود.
در طب جدید:
در طب جدید روشن شده که ترب حاوی ۸۵ % آب و کمی مواد معدنی و انواع ویتامین‌های بی و پی پی و سی و در ریشه آن ویتامین آ و سی و کلسیم و آهن و اسید نیکوتینیک و ید و گوگرد و منیزیم و رافانول یا ماده گوگرد دار است.
فواید آن:
1)نشاط آور 2)ضد کرم خوردگی دندان 3) ضد عرق و پاک کننده عام 4)مقوی استخوان 5) مدر بول 6) آب آن در ناشتا ضد اسید صفرا وی 7) بعد از غذا کمک به هضم و درد سینه 8) نافع در سرفه خروسکی 9) در نفخ شدید معده
ارزش غذایی آن:
بر حسب میزان ویتامین‌ها، مقدار گوگرد آن برای مو و جلد مفید و آهن آن ضد کم خونی و روغن فرار آن که در پوسته آن است و باعث بوی بد آن است باعث سختی هضم آن و عدم تحمل آن در معده ضعیف میشود.
برگ آن از خودش بهتر است. برای افراد چاق خوردن ترب نیکو است، چون روغن و کره و نمک ندارد و کسانی که از کمی ترشح کبد شاکی هستند, مفید است و بعضی اطباء توصیه می‌کنند به خوردن ترب در کسانی که سنگ مثانه دارند یا صفرا زیاد دارند و نقرس روماتیسم و کم خونی دارند، به شرط آنکه ترب تازه باشد و صمع خوب داشته باشد، مفید است و برای کسانی که کمک برای بیماریی جلدی خود می‌خواهند, مفید است. اما کسانی که بیماریی کبدی یا دلپیچه و درد روده یا جهاز هاضمه ضعیف دارند, برایشان ممنوع است.